Biến đổi khí hậu đang trở thành thách thức lớn nhất của nhân loại trong bối cảnh toàn cầu, buộc các quốc gia cam kết mạnh mẽ hơn với mục tiêu Net Zero và áp lực cắt giảm phát thải ngày càng khắt khe. Ngành xây dựng là lĩnh vực tiêu thụ năng lượng khổng lồ và phát thải nhiều khí nhà kính, đang đứng trước yêu cầu phải thay đổi tận gốc từ tư duy thiết kế đến lựa chọn vật liệu và công nghệ. Chính vì vậy, phát triển bền vững trong xây dựng đã trở thành trụ cột chiến lược, định hình diện mạo kiến trúc hiện đại, đồng thời giữ vai trò then chốt trong hành trình kiến tạo tương lai xanh của toàn cầu.
Phát triển bền vững trong xây dựng là gì?
Theo Liên Hợp Quốc (UN) và Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc (UNEP), phát triển bền vững được định nghĩa là mô hình phát triển đáp ứng nhu cầu hiện tại mà không làm tổn hại khả năng đáp ứng nhu cầu của các thế hệ tương lai. Tư tưởng này được hình thành từ báo cáo Brundtland (1987) và được kế thừa trong các chuẩn mực của World Green Building Council (WGBC).
Áp dụng vào lĩnh vực xây dựng, phát triển bền vững đồng nghĩa với việc cân bằng ba trụ cột: kinh tế – xã hội – môi trường. Công trình không chỉ là sản phẩm vật chất mà còn là một phần trong hệ sinh thái đô thị, nơi sự tiện nghi cho con người gắn liền với trách nhiệm bảo vệ tài nguyên và khí hậu. Vì vậy, các mô hình công trình xanh, kiến trúc tiết kiệm năng lượng, đô thị thông minh ngày càng trở thành chuẩn mực thay vì lựa chọn mang tính tự nguyện.
Về nguyên tắc, phát triển bền vững trong xây dựng đặt ra những yêu cầu then chốt:
- Tôn trọng con người và cộng đồng: Kiến trúc phải nâng cao chất lượng sống, đảm bảo công bằng xã hội và tiếp cận hạ tầng cơ bản.
- Bảo vệ môi trường sinh thái: Giảm phát thải carbon, tiết kiệm năng lượng, sử dụng vật liệu tái chế, hạn chế khai thác tài nguyên không tái tạo.
- Duy trì khả năng chịu đựng của Trái đất: Đảm bảo đa dạng sinh học, giảm thiểu rác thải xây dựng, ứng phó với biến đổi khí hậu.
- Thúc đẩy hợp tác toàn cầu: Xây dựng khung chính sách quốc gia và liên minh quốc tế nhằm phát triển công trình xanh đồng bộ.
Các mục tiêu cốt lõi của phát triển bền vững gồm: (1) tăng trưởng kinh tế theo hướng ổn định, (2) bảo đảm công bằng xã hội và quyền con người, (3) bảo vệ môi trường như nền tảng sống còn của nhân loại.
Trong thực tiễn, những công trình đạt chuẩn LEED, Lotus, EDGE không chỉ là minh chứng cho xu hướng kiến trúc bền vững mà còn mở ra hướng đi mới: kiến tạo không gian sống hài hòa giữa hiệu quả kinh tế, tiện ích xã hội và trách nhiệm sinh thái. Đây chính là nền tảng để xây dựng một tương lai đô thị hiện đại, thích ứng và kiên cường trước những thách thức toàn cầu.
Thực trạng phát triển bền vững trong xây dựng tại Việt Nam
Trong những năm gần đây, phát triển bền vững trong xây dựng đã trở thành trọng tâm trong chiến lược đô thị hóa và công nghiệp hóa của Việt Nam. Nhà nước đã ban hành nhiều chính sách và quy chuẩn như QCVN về công trình hiệu quả năng lượng, cùng với việc khuyến khích áp dụng các bộ tiêu chuẩn quốc tế như LEED (Leadership in Energy and Environmental Design) và hệ thống chứng chỉ xanh nội địa LOTUS do Hội đồng Công trình Xanh Việt Nam phát triển. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng nhằm định hướng ngành xây dựng chuyển dịch theo hướng giảm phát thải carbon, tiết kiệm năng lượng và nâng cao chất lượng sống.
Tuy nhiên, thực tiễn triển khai vẫn gặp không ít thách thức. Thứ nhất là chi phí đầu tư ban đầu cho các giải pháp xanh thường cao hơn so với mô hình truyền thống, khiến nhiều doanh nghiệp và chủ đầu tư e ngại. Thứ hai, nhận thức thị trường còn hạn chế: nhiều khách hàng chưa thực sự quan tâm đến lợi ích dài hạn của công trình xanh, trong khi các chủ thầu lại ưu tiên tiến độ và chi phí trước mắt. Ngoài ra, công nghệ xây dựng bền vững ở Việt Nam vẫn chưa được phổ cập rộng rãi; việc tiếp cận các vật liệu xanh, công nghệ tái tạo năng lượng hay mô hình thiết kế tiên tiến còn thiếu tính đồng bộ.
Dẫu vậy, Việt Nam đã ghi nhận những thành tựu bước đầu đáng khích lệ. Một số dự án tại Hà Nội, TP.HCM và Đà Nẵng đã đạt chứng nhận LOTUS hoặc LEED, trở thành hình mẫu cho xu hướng công trình xanh trong khu vực đô thị lớn. Bên cạnh đó, nhiều tập đoàn bất động sản cũng đã đưa yếu tố tiết kiệm năng lượng, sử dụng vật liệu thân thiện môi trường vào chiến lược phát triển dự án mới, mở ra tín hiệu tích cực cho tương lai.
Có thể thấy, bức tranh phát triển bền vững trong xây dựng tại Việt Nam đang dần rõ nét hơn: vừa có chính sách hỗ trợ, vừa có những bước đi thực tế, song vẫn cần giải pháp đột phá để vượt qua rào cản chi phí, công nghệ và nhận thức cộng đồng.
Lợi ích của phát triển bền vững trong xây dựng
Hiệu quả kinh tế dài hạn
Phát triển bền vững trong xây dựng không chỉ là xu hướng mà còn là giải pháp giảm chi phí vận hành đáng kể. Các công trình được thiết kế theo tiêu chuẩn xanh thường tối ưu khả năng tiết kiệm năng lượng, tận dụng ánh sáng tự nhiên, điều hòa không khí thụ động và sử dụng hệ thống xử lý nước thông minh. Nhờ đó, chi phí điện – nước và bảo trì giảm mạnh, giúp chủ đầu tư và cư dân tiết kiệm lâu dài. Đây chính là minh chứng rõ rệt cho khả năng cân bằng giữa lợi ích kinh tế và môi trường.
Tăng giá trị tài sản và uy tín doanh nghiệp
Một tòa nhà đạt chuẩn công trình xanh hay sử dụng vật liệu xây dựng thân thiện môi trường luôn có sức hút lớn hơn trên thị trường. Giá trị bất động sản không chỉ đến từ thiết kế mà còn từ cam kết bền vững, góp phần nâng cao hình ảnh của chủ đầu tư. Với doanh nghiệp, việc theo đuổi mô hình xây dựng bền vững thể hiện trách nhiệm xã hội, từ đó gia tăng uy tín thương hiệu và tạo lợi thế cạnh tranh trong bối cảnh hội nhập toàn cầu.
Sức khỏe và chất lượng sống bền vững
Các công trình xanh được thiết kế nhằm giảm ô nhiễm không khí trong nhà, sử dụng sơn, chất phủ và nội thất ít phát thải độc hại. Không gian thoáng đãng, gần gũi thiên nhiên giúp cư dân cải thiện tinh thần, giảm căng thẳng và nâng cao năng suất làm việc. Đây là minh chứng cho mối liên hệ chặt chẽ giữa kiến trúc bền vững và phúc lợi xã hội – yếu tố ngày càng được coi trọng trong phát triển đô thị hiện đại.
Đáp ứng cam kết quốc gia và toàn cầu
Việt Nam đã đưa ra lộ trình đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, trong đó ngành xây dựng đóng vai trò trụ cột. Việc áp dụng các giải pháp xanh như năng lượng tái tạo, tái sử dụng vật liệu, hay ứng dụng công nghệ quản lý thông minh sẽ góp phần giảm phát thải khí nhà kính đáng kể. Đây không chỉ là trách nhiệm môi trường mà còn là cơ hội để ngành xây dựng hòa nhập vào xu hướng toàn cầu, tạo dựng hình ảnh quốc gia tiên phong trong chuyển đổi xanh.
Các giải pháp bền vững đang được áp dụng
Vật liệu xanh
Trong xu thế phát triển bền vững trong xây dựng, việc sử dụng vật liệu xanh trở thành giải pháp trọng tâm. Các loại gạch không nung, bê tông tái chế hay kính Low-E không chỉ giúp giảm khai thác tài nguyên thiên nhiên mà còn góp phần hạ phát thải CO₂ trong quá trình sản xuất. Nhờ khả năng tái sử dụng và tối ưu hiệu suất công trình, những vật liệu này đang dần thay thế các sản phẩm truyền thống, đồng thời mở ra cơ hội để công trình đáp ứng các tiêu chuẩn công trình xanh quốc tế như LEED, LOTUS hay EDGE.
Công nghệ xây dựng
Ứng dụng công nghệ tiên tiến đang tạo bước ngoặt trong ngành xây dựng. Mô hình thông tin công trình (BIM) giúp tối ưu thiết kế và quản lý vòng đời dự án, giảm lãng phí vật liệu và chi phí vận hành. Bên cạnh đó, in 3D và mô-đun hóa mang lại khả năng thi công nhanh chóng, chính xác, tiết kiệm nhân công, đồng thời hạn chế chất thải ra môi trường. Đây chính là các giải pháp công nghệ góp phần hiện thực hóa mục tiêu “công trình bền vững – vận hành hiệu quả – thân thiện môi trường”.
Năng lượng tái tạo & quản lý thông minh
Sử dụng năng lượng tái tạo kết hợp hệ thống quản lý tòa nhà thông minh đang trở thành xu hướng tất yếu. Pin mặt trời, tuabin gió mini hay hệ thống thu hồi năng lượng từ nước thải không chỉ giảm chi phí vận hành mà còn giúp công trình đạt mức phát thải thấp. Cùng với đó, các giải pháp quản lý thông minh cho phép theo dõi, điều chỉnh lượng điện, nước và điều hòa không khí, đảm bảo hiệu suất tối ưu. Đây chính là chìa khóa để các dự án hướng tới mục tiêu Net Zero – giảm phát thải ròng về 0.
Thiết kế thích ứng khí hậu
Một công trình bền vững không chỉ dựa vào vật liệu và công nghệ mà còn nằm ở cách khai thác tối đa nguồn lực tự nhiên. Thiết kế tận dụng thông gió chéo, giếng trời, hệ lam chắn nắng hay kính lấy sáng giúp giảm phụ thuộc vào điều hòa và đèn chiếu sáng nhân tạo. Điều này không chỉ cắt giảm năng lượng tiêu thụ mà còn nâng cao chất lượng không gian sống. Sự kết hợp giữa kiến trúc khí hậu và vật liệu xanh đang dần trở thành chuẩn mực cho các công trình hướng tới phát triển bền vững.
Chiều ngày 15/8 tại Hà Nội, AkzoNobel đã tổ chức hội thảo chuyên biệt với chủ đề “Giải pháp xanh từ sơn và chất phủ”, thu hút đông đảo chủ đầu tư, nhà thầu và kiến trúc sư. Sự kiện giới thiệu những giải pháp toàn diện ứng dụng trong nhiều lĩnh vực, từ lớp phủ bảo vệ chống ăn mòn – chống cháy, đến sơn trang trí giúp giảm nhiệt, tiết kiệm năng lượng.
Ba đơn vị kinh doanh chủ lực của AkzoNobel – Sơn Bảo vệ, Sơn Trang trí và Sơn Bột tĩnh điện đã giới thiệu các dòng sản phẩm tích hợp công nghệ Keep Cool™, Express và Interpon Futura. Những giải pháp này không chỉ tối ưu chi phí, nâng cao độ bền công trình mà còn góp phần vào mục tiêu xanh quốc gia, giúp các dự án đạt chứng chỉ công trình xanh.
Theo bà Şirvan Canitez, Giám đốc Thương mại ngành hàng Sơn Bột tĩnh điện khu vực Nam Á – Thái Bình Dương: “Phát triển bền vững là trọng tâm của AkzoNobel. Chúng tôi liên tục đổi mới để hỗ trợ khách hàng đạt mục tiêu xanh và tiết kiệm năng lượng.”
Phát triển bền vững trong xây dựng không còn là lựa chọn mà đã trở thành yêu cầu tất yếu của thời đại. Hãy bắt đầu từ hôm nay bằng cách ưu tiên giải pháp xanh, vật liệu bền vững và thiết kế thông minh để góp phần kiến tạo một tương lai an toàn, hài hòa và trường tồn.