TP. Hạ Long, Quảng Ninh: Cải tạo, xây dựng lại các nhà chung cư cũ dân khổ vì tiến độ ì ạch

Chủ trương cải tạo, xây dựng lại các  nhà chung cư cũ đã xuống cấp, hư hỏng được Chính phủ đề ra từ tháng 7-2007. Tuy nhiên, đến thời điểm này các địa phương của Quảng Ninh vẫn chưa có quy hoạch và kế hoạch cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư xuống cấp trên địa bàn.

Tiến độ ì ạch này khiến các hộ dân trong các khu nhà chung cư cũ đang phải sống trong những điều kiện hết sức khó khăn, bất tiện. Đặc biệt nhiều chung cư đã xuống cấp trầm trọng, đe doạ đến tính mạng và tài sản của người dân.

Xuống cấp, nhếch nhác và cũ kỹ là hình ảnh của các chung cư cũ hiện nay.

Chung cư cũ: Vết lem trên bộ mặt đô thị

Những năm qua, TP Hạ Long đã có nhiều nỗ lực trong việc chỉnh trang đô thị, tạo một diện mạo mới khang trang và hiện đại. Tuy nhiên, những nỗ lực đó của thành phố vẫn không đạt hiệu quả như mong muốn. Bởi lẽ, bên cạnh những ngôi nhà cao tầng hiện đại, những khu đô thị mới, bên cạnh những con đường rộng rãi thì Hạ Long vẫn còn những khu nhà chung cư cũ nát với kiến trúc lạc hậu, xập xệ và những ‘chuồng cọp’, ‘chuồng chim’ cơi nới vô tội vạ. Đặc biệt, những khu chung cư cũ này lại toạ lạc ở những vị trí rất ‘đắc địa’ như đường Lê Thánh Tông (phường Bạch Đằng), khu Phố Mới (Trần Hưng Đạo), khu Lán Bè (Bạch Đằng), khu cột 8 (Hồng Hà)… Nhìn xa đã thế, tiếp cận vào tận trong các khu nhà chung cư này mới thấy được sự nhếch nhác, lạc hậu, thậm chí nguy hiểm của nó. Khu chung cư 5 tầng Phố Mới là một minh chứng cụ thể: Đây là khu nhà được xây dựng từ những năm 1980, qua 30 năm sử dụng đã xuống cấp trầm trọng. Toàn bộ các cấu kiện bê tông cốt thép như: Hệ thống dầm, con sơn, lan can, hành lang, cầu thang và sàn đã bị nứt rộp, phần sắt chịu lực bị ăn mòn sâu. Phần mái bị hư hỏng nặng, khi mưa ngấm dột từ tầng 5 xuống các tầng dưới. Hệ thống nước thải sinh hoạt bị tắc, gây tràn, ngập. Ngoài lô 6, 7, 8 có nhà vệ sinh riêng khép kín, các lô nhà khác chỉ có nhà vệ sinh chung của các tầng rất bất tiện và mất vệ sinh. Chị Chu Thị Hoa, một người dân ở lô 4, khu chung cư 5 tầng Phố Mới, nói: ‘Chúng tôi ở đây khổ lắm. Mỗi hộ chỉ có vẻn vẹn diện tích 16m2 tính cả ban công. Ăn ở đã chật chội nhưng khổ nhất là chỗ vệ sinh. Cả tầng có 7 gia đình chung một nhà vệ sinh rộng khoảng 2m2… Mỗi tầng có 1 cái bếp chung nhưng bất tiện nên nhà nào cũng cố gắng sắp xếp để nấu nướng luôn trong nhà; chiều chiều, những bếp than tổ o­ng của các hộ dân mang ra hành lang nấu nướng làm khói mù mịt… Đã thế, khu nhà vốn xuống cấp, cầu thang hỏng hết, thỉnh thoảng trần nhà lại rơi xuống. Mang tiếng là trung tâm thành phố mà điều kiện sống của các hộ dân trong khu này còn tệ hơn nhiều vùng nông thôn nghèo…’.

Tương tự như khu 5 tầng Phố Mới, hầu hết các khu chung cư, tập thể cũ trên địa bàn thành phố Hạ Long đều cũ kỹ, lạc hậu và xuống cấp.

Theo kết quả điều tra, đánh giá thực trạng nhà chung cư cũ trên địa bàn Quảng Ninh thì nhà chung cư cũ chủ yếu tập trung tại 3 địa phương: TP Hạ Long, TX Cẩm Phả và TX Uông Bí. Tổng số nhà chung cư xuống cấp là 54 nhà, cao từ 2 đến 5 tầng, được xây dựng và đưa vào sử dụng trước năm 1991. Trong đó, TP Hạ Long có 16 nhà; Uông Bí có 11 nhà; Cẩm Phả có 27 nhà. Sống trong những khu nhà đó là hàng ngàn người, có những gia đình gồm 2-3 thế hệ với gần chục con người phải sinh hoạt trong những căn hộ có diện tích nhỏ hẹp từ 14 – 40m2. Do vậy, tình trạng đục phá, cơi nới để tăng thêm diện tích là phổ biến, bên ngoài thì gây lún, nứt, nghiêng, biến dạng các khu nhà, bên trong thì gây thấm dột, tắc ống cống… Những người dân không chỉ sống trong sự bất tiện, trong môi trường bị ô nhiễm, mà tính mạng của họ cũng có thể bị nguy hiểm bất cứ lúc nào.

Khó từ nhiều phía

Để thực hiện Nghị quyết 34/2007 của Chính phủ về một số giải pháp để thực hiện việc cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ bị hư hỏng, xuống cấp, từ cuối năm 2007, UBND tỉnh đã giao cho Sở Xây dựng và 3 địa phương Hạ Long, Cẩm Phả, Uông Bí triển khai xây dựng lộ trình, chương trình và kế hoạch cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ bị hư hỏng, xuống cấp; cơ chế, chính sách khuyến khích đầu tư, quy hoạch, đất đai, tài chính, bồi thường… để báo cáo UBND tỉnh quyết định ban hành. Tuy nhiên, những nhiệm vụ này chưa được các đơn vị trên quan tâm thực hiện nên cuối tháng 7 vừa qua, UBND tỉnh đã có công văn nghiêm khắc phê bình Sở Xây dựng và 3 địa phương. Từ đầu tháng 8, việc khảo sát, xây dựng đề án cải tạo và xây dựng lại nhà chung cư xuống cấp đã được các đơn vị có liên quan tập trung thực hiện. Theo báo cáo của Sở Xây dựng, trong số 54 nhà chưng cư cũ trên địa bàn có 8 nhà cần xây dựng lại (trong đó Hạ Long có 5 nhà; Cẩm Phả có 3 nhà) và 46 nhà cần cải tạo, sửa chữa (Hạ Long 11 nhà, Uông Bí 11 nhà và Cẩm Phả 24 nhà). Tuy nhiên, khi triển khai cải tạo, xây dựng đã nảy sinh hàng loạt các vấn đề khó khăn…

Theo thống kê, trong 54 nhà chung cư trên địa bàn tỉnh cần cải tạo, xây dựng lại có 2.120 căn hộ với diện tích bình quân 52m2/hộ với tổng số 8.757 nhân khẩu. Đại bộ phận dân cư sống trong các nhà chung cư cũ đều là công nhân lao động thuộc đối tượng có thu nhập thấp. Do đó, tài chính của hầu hết các hộ đều khó khăn và việc phá dỡ, xây dựng lại hay cải tạo, sửa chữa các nhà chung cư cũ đều khó tạo được sự đồng thuận của các hộ dân. Mặt khác quỹ nhà, đất dành cho việc tạm cư, tái định cư hiện nay rất thiếu và việc lấn chiếm đất công tại tầng 1 xảy ra phổ biến trong thời gian dài, đã khiến cho việc lập phương án bồi thường, GPMB trở nên phức tạp. Đây là vấn đề mà các địa phương đang đau đầu trong triển khai cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư cũ. Đồng chí Vũ Văn Hợp, phó Chủ tịch UBND TP Hạ Long, cho biết: ‘Hiện nay, các chung cư cũ trên địa bàn TP đều nằm ở những vị trí rất đẹp. Muốn phá dỡ các chung cư này phải có nơi tái định cư phù hợp thì mới tạo được sự đồng thuận của người dân. Trong khi đó, quỹ đất tái định cư của thành phố chỉ còn ở những vùng sâu, vùng xa không đáp ứng được yêu cầu của các hộ này. Thành phố cũng đã đưa ra phương án tái định cư tại chỗ nhưng lại vấp phải những khó khăn về cơ chế hỗ trợ tạm cư, về kêu gọi đầu tư…’. Thực tế những năm qua, TP Hạ Long đã thực hiện xã hội hoá, huy động các doanh nghiệp tham gia thực hiện cải tạo, xây mới lại các chung cư cũ; Tuy nhiên, các doanh nghiệp, các nhà đầu tư chưa mặn mà do chưa nhìn thấy lợi nhuận trong các dự án này (vốn đầu tư lớn, số căn hộ dôi ra sau khi TĐC không đủ sinh lợi…). Do đó muốn các doanh nghiệp tham gia tích cực hơn nữa tỉnh cần có cơ chế, chính sách bảo đảm hài hoà lợi ích của cả người dân và doanh nghiệp. Đặc biệt, đối với những chung cư đã xuống cấp trầm trọng, đe doạ trực tiếp tới sự an toàn của người dân, bắt buộc phải phá dỡ mà chưa huy động được xã hội hoá thì tỉnh cũng cần chủ động trong việc lập dự án và kế hoạch cụ thể để thực hiện việc phá dỡ và xây mới bằng nguồn vốn ngân sách.

Mặc dù có nhiều khó khăn nhưng việc cải tạo, xây dựng lại các chung cư cũ đã hư hỏng là một nhiệm vụ cần phải khẩn trương thực hiện. Bởi lẽ, nó liên quan đến cuộc sống và tính mạng của người dân. Việc cải tạo, xây dựng lại các khu chung cư cũ vừa đáp ứng được mong muốn của nhân dân, đồng thời lại tạo dựng diện mạo mới cho các đô thị, vì vậy các địa phương phải chủ động và nhanh chóng đề xuất những chính sách và biện pháp thực hiện để các dự án sớm được triển khai và đạt hiệu quả.