Chuyện về người mẹ Anh hùng sống qua ba thế kỷ

Sinh năm 1890, đến Xuân mới Kỷ Sửu 2009 cụ bà Trần Thị Nguyệt vẫn sống khỏe qua ba thế kỷ. Cụ đang là Bà mẹ Việt Nam Anh hùng có tuổi thọ cao nhất tỉnh TT-Huế tính đến thời điểm hiện nay.

“Thọ đẳng quy hạc”

Tôi từng nghe ở xã Phú Xuân (huyện Phú Vang, tỉnh TT-Huế) có một gia đình đóng góp cho Tổ quốc hơn 20 liệt sĩ qua hai cuộc kháng chiến cứu nước. Chưa hết, mảnh đất này còn gây cho tôi thêm bất ngờ về một Bà mẹ Việt Nam Anh hùng sống qua ba thế kỷ, với cả 4 người con trai hy sinh cho đất nước. Đó là cụ bà Trần Thị Nguyệt, 119 tuổi. Chúng tôi về Phú Xuân thăm cụ vào một ngày đầu xuân chớm nắng ấm. Chồng cụ Nguyệt là cụ ông Đào Điệt, cũng trên 100 tuổi, hiện đang còn sống. Anh Đào Văn Doãn (43 tuổi, cháu nội cụ Nguyệt) vồn vã tiếp chuyện và lấy ra một xấp giấy tờ, trong đó đáng chú ý nhất là hai tấm CMND của cụ bà Trần Thị Nguyệt (năm sinh 1890) và cụ ông Đào Điệt (năm sinh 1909), cùng trú xã Phú Xuân. Anh Doãn giải thích, thời Pháp thuộc cụ Điệt khai lui tuổi để trốn lính, còn tuổi thật năm nay cũng khoảng chừng 116. Tôi thật sự ngỡ ngàng, quả là đôi vợ chồng “bách niên giai lão”.

Nghe con cháu chuyện trò ở nhà dưới, cụ Nguyệt từ nhà lớn thư thả bước xuống ân cần hỏi han tuổi tác, công việc: “Cháu năm ni mấy tuổi rồi, làm việc ở mô?”. “Dạ mới 35 thôi mệ ạ” – tôi đáp. Thú thật tôi chẳng dám “khai” ra tuổi tác của mình vì nó quá nhỏ bé so với cái “kho” tuổi “thọ đẳng quy hạc” của cụ. Như một thói quen, miệng cụ móm mém nhai trầu và không quên mời chúng tôi cùng ăn cho vui. Điều lạ ở cụ Nguyệt, dù thọ đến 119 tuổi, nhưng theo người nhà, bà cụ chưa một lần lâm bạo bệnh phải đối diện tình cảnh “thập tử nhất sinh”. Cụ ông Đào Điệt lại khác, đã có đến hai lần tưởng chừng quy tiên, gia đình đưa từ bệnh viện về chuẩn bị hậu sự, nhưng rồi cụ ông bỗng dưng “sống lại” và hưởng đại thọ cho đến bây giờ. Cụ Nguyệt có tất thảy 7 người con, cả cháu chắt nội ngoại hiện hơn 30 người. Hai người con gái lớn của cụ năm nay trên dưới 90 tuổi, đều đã qua đời. Sống qua ba thế kỷ, cuộc đời cụ Nguyệt có những năm tháng buồn xé lòng, vì tất cả bốn người con trai đã lần lượt hy sinh cho nghĩa lớn. Cũng may, những người con trai liệt sĩ của cụ đều có hậu thế nối dõi, con cháu hiện nay đều đề huề, nên khi về già lòng cụ cũng vợi đi những mất mát lớn lao trong quá khứ.

Cả đời làm việc thiện

Sống qua ba thế kỷ, trở thành người có tuổi thọ nhất nhì tỉnh, nhưng tinh thần, sức khỏe của cụ Nguyệt vẫn còn rất tốt, trí óc minh mẫn, nói năng lưu loát, chỉ có thính lực là hơi yếu. Tôi ngồi hàng giờ mà vẫn không nghe hết những “câu chuyện xưa” của cụ. Cụ nhớ tên tuổi từng người con trai đã hy sinh năm xưa: Lứ, Hai, Tư, Bốn. Cụ chậm rãi kể: “Tui lấy chồng năm 19 tuổi, đến 20 tuổi thì có con đầu lòng. Những đứa con gái đầu đến nay đã mất cả rồi. Mấy thằng con trai cũng bỏ tui mà về với tổ tiên hết. Thằng Lứ tuổi Tý, thằng Hai tuổi Thân…”. Không chỉ có những người con đóng góp cho sự nghiệp thống nhất đất nước vẻ vang, bản thân cụ Nguyệt cũng tham gia cách mạng, từng nhiều lần bị địch bắt tra khảo, tù đày. Cụ nhớ lại: “Hồi năm bảy hai (1972), tui đi tiếp tế cho cách mạng thì bị địch bắt. Thằng Thanh ấp trưởng ác ôn hắn đá tui một cái vào hông làm gãy mấy cái xương sườn. Hắn đưa tui ra doi cát Mũi Hàn phơi nắng, còn dí súng vào mang tai dọa bắn, nhưng tui nhất quyết không khai ra cơ sở cách mạng. Những người con trai tui lúc đó đã hy sinh hết rồi, có mất thêm tui nữa cho Tổ quốc cũng chẳng sao. Đến năm bảy lăm (1975), tui bị địch bắt thêm một lần nữa, nhưng ở tù vài bữa thì đất nước giải phóng”.

Khi đối diện với cụ bà 119 tuổi, tôi còn biết thêm đó là người phụ nữ giàu lòng từ thiện, bà mụ đỡ đẻ nổi tiếng một thời cho dân nghèo nhiều huyện Phú Vang. Hàng trăm dân làng thuộc lứa tuổi 40, 50 đang sống trong vùng Phú Xuân, Phú An do chính tay cụ Nguyệt đỡ đẻ. Có người không quên ơn giúp đỡ “vượt cạn” của cụ Nguyệt, nên cứ mỗi dịp lễ Tết vẫn ghé thăm, mừng tuổi cụ.

Ông Nguyễn Văn Toản, năm nay ngoài 50 tuổi, người cùng làng cho biết: “Mệ Nguyệt đâu chỉ có tài đỡ đẻ giỏi mà còn giúp nhiều cặp hiếm muộn có con, như vợ chồng bà Thu, bà Gái, ông Lành… Thậm chí mệ Nguyệt còn có tài “khóa” giúp những cặp sinh nhiều, sinh dày nếu họ có yêu cầu”. Thời trẻ, cụ Nguyệt làm nghề buôn bán vặt, với gánh khoai, gánh dưa, gạo muối rong ruổi từ làng này sang xã nọ. Nghe ở đâu có người sắp sinh, cụ dẹp cả buôn bán để giúp đỡ họ vượt cạn. Gia đình nào quá túng bấn, cụ còn để lại cả gánh gạo giúp người phụ nữ nghèo có cái ăn, để có sữa cho con bú trong những tháng ngày ở cữ khốn khó. Cụ Nguyệt còn có thêm tài vặt là bấm huyệt và chích lể rất tốt. Nhờ nhiều tài vặt và tấm lòng thương người tha thiết, mà cụ có thể đi đến nhiều xóm làng ở vùng giáp ranh thời chiến, bí mật móc nối liên lạc với các cơ sở cách mạng mà địch không thể làm gì được.

Không biết sợ chết

Cụ Nguyệt lại móm mém nhai trầu. Đã bước sang “bách niên” từ lâu mà da dẻ cụ vẫn hồng hào, trí óc minh mẫn, chỉ có hai hàm răng là không còn cái nào. Người làng vẫn quan niệm rằng, nhờ làm nhiều việc thiện, cộng thêm những người con trai ra đi quá sớm, nên họ đã “độ trì” và để lại tuổi cho cụ Nguyệt sống lâu đến bây giờ. “Mệ tui vẫn còn khỏe lắm, mỗi bữa ăn được ba bát cơm. Thỉnh thoảng chống gậy qua làng bên thăm người thân, ra mộ thắp nhang cho tổ tiên, ông bà và các con – Anh Doãn tâm sự – Sống lâu như rứa mà mệ tui có bí quyết chi mô anh. Cứ cơm ngày ba bữa đều đặn, bữa sáng cũng ăn cơm, không rượu chè, thuốc lá. Với sức khỏe như ri, không chừng mệ còn sống thêm được 10 năm nữa cũng nên”.

Tôi bất chợt nhìn lên tường nhà, tấm bằng Bà mẹ Việt Nam Anh hùng của cụ Nguyệt được treo trang trọng ở gian chính. Mấy năm trở lại đây, ghi nhận công lao của cụ, Huyện đội Nam Đông đã nhận phụng dưỡng cụ. Hàng tháng cụ Nguyệt còn có thêm chế độ hỗ trợ Bà mẹ Việt Nam Anh hùng, tiền trợ cấp người cao tuổi, nên cuộc sống khi về già dù đạm bạc nhưng thảnh thơi, an nhàn. Thi thoảng cụ Nguyệt còn nhờ người nhà đưa đi thăm con cháu ở tận Vinh hay Đà Nẵng.

Tôi ghé vào tai cụ thưa nhỏ: “Mệ có khi nào sợ chết không ạ?”. Bà cụ cười bình thản: “Chuyện sống chết có chi mà phải lo. Ở tuổi ni rồi, lại được con cháu thương yêu phụng dưỡng, có xuôi tay nhắm mắt cũng đã yên lòng. Cứ sống nhân từ thì trời đất sẽ ban cho những gì mà các con mong ước. Nhớ sống thiện nghe con!”.