Phòng cháy chữa cháy (PCCC) là một trong những yếu tố quan trọng nhất trong thiết kế và xây dựng các công trình công cộng, đặc biệt là trường học, nơi tập trung số lượng lớn trẻ em và nhân viên. Tiêu chuẩn thiết kế PCCC cho trường học cần đảm bảo an toàn tối đa, tuân thủ các quy định nghiêm ngặt và được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt.
Thực trạng vấn đề PCCC trường học tại Việt Nam
Hiện nay, trong bối cảnh số lượng các cơ sở giáo dục ngày càng gia tăng để đáp ứng nhu cầu học tập và phát triển của xã hội, vấn đề phòng cháy chữa cháy (PCCC) cũng trở thành một mối quan tâm cấp thiết. Từ các khu vực đô thị sầm uất đến các vùng nông thôn, không ít hơn bốn trường học từ cấp mầm non đến phổ thông được thành lập trên mỗi khu vực. Đồng thời, các trường đại học cũng phát triển mạnh mẽ tại các thành phố lớn. Sự gia tăng này kéo theo nguy cơ cháy nổ tại các cơ sở giáo dục cũng tăng lên đáng kể.
Các nguyên nhân chủ yếu dẫn đến hỏa hoạn tại trường học thường xuất phát từ việc tập trung đông người và nhiều vật dụng dễ cháy. Các vật dụng như sách vở, máy chiếu, tivi và các khu vực như nhà ăn đều tiềm ẩn nguy cơ gây cháy cao. Ngoài ra, việc thi công và lắp đặt hệ thống PCCC nếu không đạt tiêu chuẩn cũng góp phần làm gia tăng nguy cơ này. Nhiều trường học hiện nay vẫn chưa đáp ứng đủ các tiêu chuẩn về an toàn PCCC, dẫn đến tình trạng nguy hiểm cho cả giáo viên và học sinh.
Việc nâng cao ý thức và kỹ năng PCCC tại trường học là nhiệm vụ cấp thiết và cần được ưu tiên hàng đầu. Chính quyền, nhà trường và toàn xã hội cần chung tay góp sức để xây dựng môi trường học tập an toàn, hiệu quả và bền vững.
Nguy cơ tiềm ẩn
Nhiều trường học hiện nay đang đối mặt với nguy cơ cao do không đảm bảo đầy đủ các tiêu chuẩn an toàn phòng cháy chữa cháy (PCCC). Đầu tiên, một số trường có lối ra vào hẹp và không đáp ứng đủ yêu cầu về không gian thoát nạn trong các tình huống khẩn cấp, điều này làm gia tăng nguy cơ chấn thương và tử vong khi xảy ra sự cố hỏa hoạn.
Thiếu bể chứa nước hoặc hệ thống cấp nước không được bảo dưỡng định kỳ cũng là một vấn đề nghiêm trọng. Khi xảy ra hỏa hoạn, việc xe chữa cháy không thể tiếp cận nguồn nước kịp thời sẽ làm gia tăng thiệt hại và khó khăn trong công tác cứu hỏa. Ngoài ra, một số trường học đang đối mặt với tình trạng quá tải về số lượng học sinh, vượt quá quy định về diện tích, gây khó khăn lớn trong việc thoát hiểm khi có sự cố.
Hệ thống điện và dây dẫn trong trường học thường không được lắp đặt đúng tiêu chuẩn, gây ra nguy cơ chập cháy và quá tải. Đặc biệt, tại các trường mầm non hoặc bán trú sử dụng gas, việc tuân thủ nguyên tắc an toàn PCCC chưa được chú trọng đúng mức, làm tăng nguy cơ hỏa hoạn. Việc bảo quản, bảo dưỡng và kiểm tra định kỳ các thiết bị và hệ thống PCCC thường bị xem nhẹ, dẫn đến sự kém hiệu quả khi cần thiết.
Tóm lại, để giảm thiểu nguy cơ hỏa hoạn và đảm bảo an toàn cho học sinh và nhân viên, các trường học cần tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn thiết kế PCCC, đầu tư vào hạ tầng và nâng cao ý thức cộng đồng về an toàn phòng cháy chữa cháy.
Tiêu chuẩn thiết kế pccc trường học
Trường mầm non
Khi thiết kế hệ thống PCCC cho trường mầm non, cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy định trong tiêu chuẩn TCVN 2622:1995. Thiết kế phải được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt. Trong trường hợp thiết kế hợp khối, sàn của các nhóm trẻ và lớp mẫu giáo cùng với tường ngăn cách giữa các phòng phải được làm bằng vật liệu có giới hạn chịu lửa không nhỏ hơn 45 min. Điều này nhằm đảm bảo khả năng chống cháy và ngăn chặn sự lan rộng của lửa.
Chiều rộng của lối đi, hành lang, cửa đi, và vế thang trên đường thoát nạn phải tuân theo các quy định trong Bảng 5 của tiêu chuẩn. Để đảm bảo hiệu quả chữa cháy, cần có bể nước dự trữ và hệ thống bơm đảm bảo áp lực nước chữa cháy tại những điểm xa nhất trong trường hợp không có nguồn nước cung cấp hoặc nguồn nước cung cấp không đảm bảo lưu lượng và áp suất. Lượng nước dự trữ được tính toán dựa trên nhu cầu chữa cháy lớn nhất trong vòng 3 giờ.
Bảng 5. Chiều rộng của các lối đi trên đường thoát nạn
Trường tiểu học
Tiêu chuẩn thiết kế PCCC cho trường tiểu học cũng phải tuân theo các quy định trong tiêu chuẩn TCVN 2622:1995 và cần được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt. Trong trường hợp thiết kế hợp khối, sàn và tường ngăn cách giữa các phòng học phải được làm bằng vật liệu có giới hạn chịu lửa không nhỏ hơn 45 min. Điều này nhằm bảo vệ tính mạng và tài sản trước nguy cơ hỏa hoạn.
Tương tự, cần có bể nước dự trữ và hệ thống bơm để đảm bảo áp lực nước chữa cháy tại những điểm xa nhất trong trường hợp không có nguồn nước cung cấp hoặc nguồn nước không đảm bảo lưu lượng và áp suất. Lượng nước cần thiết được tính toán dựa trên nhu cầu chữa cháy lớn nhất trong vòng 3 giờ. Chiều rộng tối thiểu của lối đi, hành lang, cửa đi, và vế thang trên đường thoát nạn được quy định rõ trong Bảng 3.
Bảng 3 – Chiều rộng tối thiểu của các lối đi trên đường thoát nạn
Trường trung học
Đối với trường trung học, thiết kế hệ thống PCCC cũng phải tuân theo tiêu chuẩn TCVN 2622:1995 và được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt. Trong trường hợp thiết kế hợp khối, sàn và tường ngăn cách giữa các phòng học phải được làm bằng vật liệu có giới hạn chịu lửa không nhỏ hơn 45 min.
Hệ thống PCCC phải bao gồm bể nước dự trữ và hệ thống bơm đảm bảo áp lực nước chữa cháy tại những điểm xa nhất trong trường hợp không có nguồn nước cung cấp hoặc nguồn nước không đảm bảo lưu lượng và áp suất. Lượng nước cần thiết được tính toán dựa trên nhu cầu chữa cháy lớn nhất trong vòng 3 giờ. Chiều rộng tối thiểu của lối đi, hành lang, cửa đi, và vế thang trên đường thoát nạn được quy định rõ trong Bảng 5.
Bảng 5 – Chiều rộng tối thiểu các lối đi trên đường thoát nạn
Sơ đồ phòng cháy chữa cháy trường học
Sơ đồ phòng cháy chữa cháy trường học là một công cụ quan trọng trong công tác phòng cháy chữa cháy (PCCC), nhằm đảm bảo an toàn cho học sinh, giáo viên và nhân viên khi xảy ra hỏa hoạn. Nó không chỉ cung cấp thông tin chi tiết về vị trí của các thiết bị và lộ trình thoát nạn, mà còn hướng dẫn quy trình xử lý tình huống khẩn cấp.
- Vị trí thiết bị PCCC:
- Bình cứu hỏa: Được đặt ở các vị trí chiến lược như hành lang, lối ra vào, gần phòng học, và khu vực có nguy cơ cao.
- Hệ thống báo động: Chuông báo cháy, còi báo động và hệ thống loa phóng thanh được lắp đặt để phát tín hiệu khẩn cấp.
- Máy bơm nước và vòi phun: Đặt tại các điểm có khả năng cung cấp nước nhanh chóng.
- Cửa thoát hiểm và đèn chiếu sáng khẩn cấp: Được bố trí ở các lối ra chính và các điểm dễ tiếp cận.
- Biển chỉ dẫn: Chỉ rõ lối thoát hiểm và đường dẫn tới các khu vực an toàn.
- Lộ trình sơ tán và điểm tập trung:
- Khu vực trong trường: Bao gồm lớp học, phòng thí nghiệm, thư viện, nhà ăn, nhà vệ sinh, và các khu vực khác. Mỗi khu vực đều có lộ trình sơ tán rõ ràng và được đánh dấu trên sơ đồ.
- Điểm tập trung sơ tán: Quy định nơi tập trung an toàn cho học sinh và nhân viên sau khi rời khỏi tòa nhà, đảm bảo kiểm soát số lượng người sơ tán và ngăn chặn tình trạng hỗn loạn.
- Phương thức liên lạc khẩn cấp:
- Cảnh sát, cứu hỏa và y tế: Thông tin liên lạc với các cơ quan chức năng được cung cấp rõ ràng để có thể nhanh chóng gọi hỗ trợ khi cần.
- Quy trình PCCC của trường:
- Phòng ngừa và phát hiện: Đảm bảo các biện pháp phòng ngừa hỏa hoạn và hệ thống phát hiện cháy hoạt động hiệu quả.
- Báo cáo và sơ tán: Quy trình báo cáo hỏa hoạn và lộ trình sơ tán chi tiết cho từng khu vực.
- Ứng cứu và khắc phục: Đội ngũ ứng phó khẩn cấp được huấn luyện để kiểm soát ngọn lửa, sơ cứu và hướng dẫn mọi người sơ tán an toàn. Sau khi đám cháy được kiểm soát, tiến hành đánh giá thiệt hại và khắc phục hậu quả.
>>> Mời bạn đọc thêm: Giải pháp lối thoát thứ hai để đảm bảo PCCC cho nhà ở
Cách xử lý khi có sự cố cháy nổ trong trường học
- Phát hiện và báo động:
- Ngay lập tức kích hoạt chuông báo cháy hoặc các phương tiện báo động khác.
- Ngắt toàn bộ nguồn điện tại trường học để tránh nguy cơ điện giật và lan rộng của lửa.
- Kiểm soát ngọn lửa:
- Sử dụng các thiết bị phòng cháy chữa cháy có sẵn như bình cứu hỏa và vòi nước.
- Kích hoạt đội ứng phó cháy tại chỗ để kiểm soát tình hình.
- Sơ tán và đảm bảo an toàn:
- Duy trì sự bình tĩnh và hướng dẫn học sinh sơ tán theo lộ trình đã quy định.
- Tránh tạo ra hoảng loạn và hướng dẫn học sinh cách tránh khói và khí độc bằng cách cúi người hoặc bò sát mặt đất.
- Kiểm tra và hành động khẩn cấp:
- Trước khi mở cửa thoát hiểm, kiểm tra nhiệt độ của cửa để tránh mở khi có lửa phía sau.
- Nếu không thể ra ngoài, cách ly mình trong phòng, sử dụng vải ướt để ngăn khói lùa vào và làm dấu hiệu cầu cứu từ cửa sổ nếu cần.
- Bảo vệ và di chuyển qua khu vực cháy:
- Nếu phải di chuyển qua khu vực đầy khói, hãy dùng vải ướt để che miệng và mũi.
- Nếu phải vượt qua lửa, làm ướt quần áo và sử dụng vật liệu cotton ướt để bảo vệ cơ thể.
Trường học phải bảo đảm các điều kiện an toàn về PCCC
Các cơ sở giáo dục phải bảo đảm tuân thủ các điều kiện an toàn về phòng cháy chữa cháy (PCCC) để đảm bảo an toàn cho học sinh, giáo viên và cơ sở vật chất. Dưới đây là các yêu cầu cụ thể mà trường học cần đáp ứng:
- Quy định và nội quy PCCC: Mỗi cơ sở giáo dục cần xây dựng và ban hành quy định, nội quy PCCC riêng, đảm bảo mọi thành viên đều hiểu và tuân thủ.
- Biển cấm, biển báo, sơ đồ và biển chỉ dẫn PCCC: Trường học phải lắp đặt các biển cấm, biển báo, sơ đồ thoát nạn và biển chỉ dẫn PCCC tại các vị trí quan trọng để hướng dẫn mọi người cách thoát hiểm an toàn.
- Quy định và phân công chức trách, nhiệm vụ PCCC: Cần có sự phân công rõ ràng chức trách và nhiệm vụ PCCC cho từng cá nhân hoặc đơn vị, để đảm bảo tổ chức và điều hành công tác PCCC hiệu quả.
- Hệ thống chống sét và chống tĩnh điện: Trường học phải trang bị hệ thống chống sét và chống tĩnh điện nhằm ngăn ngừa nguy cơ cháy nổ do sét đánh hoặc tích điện.
- Thiết bị sử dụng điện và nguồn nhiệt an toàn PCCC: Các thiết bị điện và nguồn nhiệt phải được lắp đặt, bảo dưỡng và kiểm tra định kỳ để đảm bảo an toàn.
- Quy trình kỹ thuật an toàn PCCC: Mỗi cơ sở giáo dục cần thiết lập quy trình kỹ thuật an toàn PCCC phù hợp, nhằm đảm bảo hiệu quả trong công tác phòng cháy và chữa cháy.
- Lực lượng PCCC cơ sở và huấn luyện nghiệp vụ: Trường học phải có lực lượng PCCC cơ sở được huấn luyện nghiệp vụ, sẵn sàng ứng phó với các tình huống cháy nổ.
- Tổ chức thường trực sẵn sàng chữa cháy đáp ứng “4 tại chỗ”: Trường học cần tổ chức lực lượng sẵn sàng chữa cháy và đáp ứng yêu cầu “4 tại chỗ” bao gồm chữa cháy, cứu hộ, cứu nạn và sơ tán người.
- Phương án chữa cháy, thoát hiểm được phê duyệt: Các phương án chữa cháy và thoát hiểm phải được cấp có thẩm quyền phê duyệt, đảm bảo sự chuẩn bị kỹ lưỡng.
- Hệ thống cấp nước, báo cháy tự động, thiết bị PCCC và phương tiện cứu người: Cần trang bị hệ thống cấp nước, báo cháy tự động, thiết bị PCCC và phương tiện cứu người đầy đủ để đảm bảo khả năng ứng phó khi xảy ra sự cố.
- Văn bản thẩm duyệt và kiểm tra nghiệm thu PCCC: Trường học cần có các văn bản thẩm duyệt và kiểm tra nghiệm thu từ cơ quan Cảnh sát PCCC để đảm bảo tuân thủ các tiêu chuẩn.
- Hồ sơ quản lý PCCC và sổ theo dõi: Cơ sở giáo dục cần lập hồ sơ quản lý và sổ theo dõi PCCC theo quy định của Bộ Công an, ghi nhận các hoạt động kiểm tra, bảo dưỡng và huấn luyện.
Thiết kế PCCC cho các trường học phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định và tiêu chuẩn hiện hành, đảm bảo an toàn tối đa cho học sinh và nhân viên. Các tiêu chuẩn thiết kế PCCC trường học về vật liệu chịu lửa, hệ thống cung cấp nước chữa cháy và thiết kế đường thoát nạn đều phải được xem xét kỹ lưỡng và phê duyệt bởi cơ quan có thẩm quyền.
