KTS Hoàng Thúc Hào là một trong những kiến trúc sư tiên phong của Việt Nam, với triết lý thiết kế sâu sắc “kiến trúc vị nhân sinh” – kiến trúc phục vụ cộng đồng, hướng đến công bằng xã hội và phát triển bền vững. Những công trình của ông không chỉ là những hình khối kiến trúc đơn thuần mà là biểu tượng của hy vọng, sự tái sinh văn hóa và sự kết nối cộng đồng. Từ các dự án ở vùng sâu vùng xa đến các giải thưởng quốc tế danh giá, ông đã không ngừng khẳng định vai trò của kiến trúc trong việc thay đổi cuộc sống và bảo tồn bản sắc.
Giới thiệu KTS Hoàng Thúc Hào
KTS Hoàng Thúc Hào là một trong những gương mặt tiên phong trong kiến trúc cộng đồng tại Việt Nam, người đã bền bỉ theo đuổi triết lý “kiến trúc hạnh phúc” – lấy con người làm trung tâm, hướng đến sự bền vững và công bằng xã hội. Sinh năm 1971, ông tốt nghiệp Đại học Xây dựng Hà Nội và hoàn tất chương trình sau đại học tại Đại học Bách khoa Turin (Ý), một cái nôi đào tạo các kiến trúc sư có tư duy hiện đại và nhân văn.
Năm 2003, ông sáng lập Văn phòng Kiến trúc 1+1>2 – nơi không đơn thuần tạo nên các công trình, mà kiến tạo giá trị văn hóa – xã hội cho cộng đồng, đặc biệt là các nhóm dân cư yếu thế, vùng cao, vùng xa. Dưới sự dẫn dắt của ông, 1+1>2 Architects đã giành gần 100 giải thưởng kiến trúc uy tín trong và ngoài nước như Giải Vàng Kiến trúc Quốc gia, giải SIA-GETZ về Kiến trúc sư mới nổi châu Á, giải Tổ chức Kiến trúc thế giới (World Architecture Community Awards), giải Holcim Awards khu vực châu Á – Thái Bình Dương…
Không chỉ hành nghề, Hoàng Thúc Hào còn là nhà giáo tâm huyết tại Đại học Xây dựng Hà Nội, nơi ông truyền cảm hứng về kiến trúc bền vững, bản sắc và trách nhiệm xã hội cho thế hệ trẻ. Ông hiện là Phó Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam – vị trí khẳng định uy tín chuyên môn và vai trò dẫn dắt tư tưởng trong giới nghề.
Hành trình kiến tạo và lan tỏa tư duy kiến trúc vì con người
KTS Hoàng Thúc Hào là một trong những gương mặt tiên phong của kiến trúc Việt Nam đương đại, nổi bật với triết lý thiết kế “kiến trúc vị nhân sinh” – kiến trúc phục vụ cộng đồng, hướng đến công bằng xã hội, bảo tồn bản sắc và phát triển bền vững. Tên tuổi của ông gắn liền với những công trình làng bản, trường học, nhà cộng đồng ở vùng sâu, vùng xa, nơi kiến trúc không chỉ là hình khối mà là biểu tượng của hy vọng và sự tái sinh văn hóa.
Với tư duy nhân văn sâu sắc, ông đã trở thành người Việt Nam đầu tiên nhận Giải thưởng SIA-GETZ cho Kiến trúc sư xuất sắc tại Châu Á (2016) – một mốc son trong sự nghiệp của ông và của cả kiến trúc Việt Nam trên trường quốc tế. Sau đó, ông tiếp tục được vinh danh với hai giải thưởng uy tín từ Liên đoàn Kiến trúc sư Quốc tế (UIA): Giải thưởng Vassilis Sgoutas (2017) dành cho các dự án phục vụ người nghèo và Giải thưởng Robert Matthew (2023) cho những đóng góp hướng đến môi trường sống nhân văn và bền vững.
Các giải thưởng như Huy chương Vàng Arcasia (2020) hay danh hiệu tại Liên hoan Kiến trúc Thế giới (2015) không chỉ ghi nhận thành tựu cá nhân mà còn cho thấy tác động rộng lớn của các công trình do KTS Hoàng Thúc Hào thực hiện – những thiết kế giản dị nhưng thấm đẫm giá trị văn hóa, sinh thái và cộng đồng.
Bên cạnh công việc thực hành kiến trúc, ông còn tích cực lan tỏa kiến thức và cảm hứng thông qua các buổi giảng dạy và hội thảo tại nhiều trường đại học uy tín toàn cầu như Yale, Cornell, Đại học Quốc gia Singapore, Đại học Thanh Hoa… Ông được quốc tế nhìn nhận như người dẫn dắt tư duy kiến trúc cộng đồng tại các quốc gia đang phát triển – nơi mà các vấn đề xã hội, môi trường và bản sắc luôn đặt ra nhiều thách thức cho giới kiến trúc sư.
Với KTS Hoàng Thúc Hào, kiến trúc không đơn thuần là xây dựng, mà là hành động xã hội, là cách con người gắn bó với đất đai, văn hóa và nhau. Các công trình của ông là minh chứng sống động cho việc kiến trúc có thể chữa lành, kết nối và tạo nên sự thay đổi tích cực từ những điều rất căn bản.
Những giải thưởng làm nên tên tuổi KTS Hoàng Thúc Hào
| STT | Giải thưởng | Năm |
|---|---|---|
| 1 | Giải đặc biệt – Kiến trúc SOFIA Triennial với “Trả lại cho Trái đất những gì nó sở hữu” – Bát Tràng | 1994 |
| 2 | Giải thưởng UIA Paris – Cải tạo Nhà tù Hỏa Lò thành Quảng trường Khoan dung | 1996 |
| 3 | Giải Nhất DAAD – Trung tâm Khoa học & Công nghệ Việt – Đức | 1996 |
| 4 | Giải Nhì cuộc thi Thiết kế Nhà Quốc hội Việt Nam | 2007 |
| 5 | Giải Nhất cuộc thi “Vì Hà Nội hôm nay và ngày mai” | 2008 |
| 6 | Giải lớn – Thiết kế Quy hoạch Hồ Hoàn Kiếm và vùng phụ cận | 2009 |
| 7 | Giải thưởng Bùi Xuân Phái – Vì tình yêu Hà Nội | 2010 |
| 8 | Giải Nhì Barbara Cappochin (UIA) | 2011 |
| 9 | Giải nhất – Liên hoan Kiến trúc Thế giới (WAF), thể loại Cộng đồng | 2015 |
| 10 | Kiến trúc sư của năm – Giải thưởng Ashui | 2015 |
| 11 | Giải WeChoice – Đại sứ truyền cảm hứng | 2016 |
| 12 | Giải Vàng Kiến trúc Xanh Việt Nam | 2016 |
| 13 | Giải Kiến trúc SIA-Getz cho KTS châu Á xuất sắc | 2016 |
| 14 | Giải thưởng Vassilis Sgoutas – Kiến trúc phục vụ người nghèo (UIA) | 2017 |
| 15 | Huân chương Lao động hạng Nhì | 2017 |
| 16 | Giải lớn – Thiết kế Khu tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh (Nghệ An) | 2019 |
| 17 | Giải Vàng Arcasia Architecture Awards | 2020 |
| 18 | Giải thưởng Robert Matthew – Môi trường Bền vững & Nhân đạo (UIA) | 2023 |
| 19 | Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật | 2023 |
| 20 | Giải thưởng Spec Go Green | 2014 – 2018 |
| 21 | Giải Lãnh đạo Xanh FuturArc | 2011 – 2020 |
| 22 | Giải Thiết kế Xanh Tốt | 2011 – 2024 |
| 23 | Giải Kiến trúc Xanh Việt Nam | 2013 – 2021 |
| 24 | Giải Kiến trúc Arcasia – AAA | 2011 – 2021 |
| 25 | Giải Kiến trúc Quốc gia | 2006 – 2023 |
| 26 | Giải Kiến trúc Quốc tế – IAA Chicago | 2011 – 2024 |
| 27 | Giải Kiến trúc sư | 2018 – 2024 |
| 28 | Người chiến thắng của năm – Giải Thiết kế Giáo dục | 2023 |
| 29 | Tòa nhà của năm – ArchDaily (hạng mục Kiến trúc giáo dục) | 2024 |
| 30 | Giải Thiết kế Giáo dục | 2024 |
| 31 | Giải Kiến trúc Bền vững Toàn cầu – Venice | 2025 |
Một vài công trình mang đậm dấu ấn cá nhân của KTS Hoàng Thúc Hào
Nhà cộng đồng Tả Phìn (Lào Cai) – 2012
Một trong những công trình tiêu biểu khẳng định triết lý “kiến trúc vị nhân sinh” của KTS Hoàng Thúc Hào là Nhà cộng đồng Tả Phìn (2012), tọa lạc tại xã Tả Phìn, Sa Pa, Lào Cai. Được thực hiện bởi Văn phòng kiến trúc 1+1>2 cùng cộng sự quốc tế và địa phương, công trình này không chỉ là nơi sinh hoạt cộng đồng, mà còn là biểu tượng văn hóa – sinh thái – xã hội đậm nét.
Lấy cảm hứng từ chiếc khăn đỏ truyền thống của phụ nữ Dao Đỏ và hình thể uốn lượn của núi đồi Tây Bắc, công trình sử dụng vật liệu địa phương như đá, gạch không nung, gỗ tái chế và thông gai, tạo nên một hình thức kiến trúc vừa thân thiện môi trường, vừa đậm chất bản địa.
Nhà cộng đồng Tả Phìn không chỉ là không gian sinh hoạt, hội họp, mà còn tích hợp chức năng bảo tồn cây thuốc, giới thiệu nghề truyền thống và tổ chức các lớp tập huấn nông nghiệp, du lịch cộng đồng. Đây là mô hình kiến trúc xanh tiêu biểu, áp dụng nhiều giải pháp tiết kiệm năng lượng: pin mặt trời, lọc nước mưa, lò sưởi hiệu suất cao và xử lý nước thải không gây ô nhiễm.
Tác phẩm này thể hiện rõ triết lý thiết kế bền vững của KTS Hoàng Thúc Hào, nơi kiến trúc đóng vai trò kiến tạo sinh kế, gìn giữ văn hóa và phục hồi sinh thái. Đây cũng là minh chứng cho cách kiến trúc có thể trở thành “chất keo” kết nối con người, thiên nhiên và bản sắc – điều mà ông vẫn theo đuổi suốt hành trình hành nghề.
Trường tiểu học Lũng Luông (Thái Nguyên) – 2015
Trường tiểu học Lũng Luông (xã Thượng Nung, huyện Võ Nhai, Thái Nguyên) là một trong những công trình tiêu biểu thể hiện rõ triết lý kiến trúc cộng đồng và nhân văn mà KTS Hoàng Thúc Hào theo đuổi. Được thiết kế và thực hiện bởi văn phòng kiến trúc 1+1>2, công trình là thành quả của sự phối hợp giữa kiến trúc sư, tổ chức phi lợi nhuận và cộng đồng địa phương.
Lũng Luông nằm ở khu vực miền núi cao, địa hình phức tạp và điều kiện sống thiếu thốn. Trong bối cảnh đó, KTS Hoàng Thúc Hào không chỉ kiến tạo một không gian học tập mà còn mang đến niềm tin về sự thay đổi tích cực thông qua kiến trúc. Vật liệu địa phương như đất nện, gạch nung tái chế từ nền đất san lấp được tận dụng tối đa, giúp công trình tiết kiệm chi phí mà vẫn đảm bảo hiệu suất nhiệt, bền vững và hài hòa với cảnh quan.
Tổ chức không gian theo mô hình mở – linh hoạt, các khối lớp học, phòng chức năng và khu sinh hoạt được sắp xếp đan xen, tạo nên các lớp không gian động – tĩnh, trong – ngoài sinh động. Mỗi khối nhà mang màu sắc sinh động, tạo hiệu ứng thị giác tươi vui như những “bông hoa rừng” giữa núi đồi.
Với công trình này, KTS Hoàng Thúc Hào tiếp tục khẳng định tầm nhìn kiến trúc vị nhân sinh, chú trọng cộng đồng, bền vững và mang bản sắc bản địa – những giá trị cốt lõi gắn liền với tên tuổi ông trên bản đồ kiến trúc đương đại Việt Nam.
Trường Mầm non và Tiểu học Dạ Hợp – 2019
Một trong những công trình tiêu biểu thể hiện rõ triết lý “kiến trúc vì cộng đồng” của KTS Hoàng Thúc Hào chính là Trường Mầm non và Tiểu học Dạ Hợp (Hòa Bình, 2019). Ngôi trường này là minh chứng sống động cho cách kiến trúc có thể nuôi dưỡng tâm hồn, khơi dậy ký ức, gắn kết văn hóa địa phương và bảo vệ môi trường.
Công trình được thiết kế với ngôn ngữ kiến trúc đậm tính bản địa: vật liệu địa phương, gạch không nung, mái sinh thái nhiều màu, hành lang có mái che, các khoảng trống đan xen cây xanh và mặt nước. Tất cả tạo nên một môi trường học thân thiện, mở, khuyến khích vận động và khám phá. Các khối lớp học bố trí theo nhịp điệu linh hoạt, tận dụng tối đa ánh sáng tự nhiên, thông gió xuyên suốt theo trục Bắc – Nam.
Điểm nổi bật là hệ thống thu nước mưa tái sử dụng và các lớp lam che nắng thích ứng khí hậu miền núi. Điều này thể hiện tư duy thiết kế bền vững, sinh khí hậu – một trong những giá trị cốt lõi mà KTS Hoàng Thúc Hào theo đuổi.
Bên cạnh chức năng giáo dục, công trình còn góp phần hình thành ký ức cộng đồng cho trẻ em vùng cao – những “ký ức chậm” mang tính văn hóa, nhân bản, được gieo trồng qua không gian sống. Đây không chỉ là kiến trúc học đường, mà là một công trình vì người – đúng với triết lý hành nghề nhất quán của kiến trúc sư: làm kiến trúc bằng trái tim và vì cộng đồng.
Làng Mít (Hà Nội) – 2019
Làng Mít (2019) là một trong những công trình tiêu biểu thể hiện triết lý “kiến trúc vị nhân sinh” mà KTS Hoàng Thúc Hào theo đuổi. Dự án được triển khai tại vùng ven đô Hà Nội, trên khu đất 1,7 ha với địa hình đa dạng và hệ thực vật bản địa phong phú – trong đó nổi bật là 38 cây mít và 13 cây bưởi cổ.
Thay vì can thiệp thô bạo vào tự nhiên, KTS Hoàng Thúc Hào lựa chọn cách “lắng nghe đất” để phát triển không gian sống cộng sinh giữa con người – cây cối – mặt nước. Hạt nhân của dự án là một ngôi nhà thiền – vừa là nơi tu tập, vừa là trung tâm sinh hoạt cộng đồng, từ đó lan tỏa các cụm nhà ở, bungalow và biệt thự nhẹ nhàng len lỏi giữa tán cây, ôm sát địa hình.
Vật liệu địa phương như mái lá cọ, gạch đất không nung, sàn nhà kênh lên mặt đất… được ứng dụng triệt để, tạo vi khí hậu tốt, giảm bức xạ nhiệt và giữ được vẻ chân mộc của làng quê Bắc Bộ. Làng Mít không chỉ là homestay nghỉ dưỡng mà còn là mô hình nông nghiệp sinh thái: có vườn rau hữu cơ, nuôi cá, chế biến món ăn bản địa, spa, không gian nghệ sĩ và hoạt động thiền định.
Dự án thể hiện tư duy “khoan dung 3 tầng” của KTS Hoàng Thúc Hào: khoan dung với thiên nhiên, với đồng loại và với chính bản thân. Làng Mít trở thành hình mẫu của kiến trúc nhân văn – một hướng đi mới cho phát triển nông thôn bền vững trong thời kỳ đô thị hóa. Đây là minh chứng sống động cho triết lý “1+1>2” mà anh kiên trì kiến tạo trong hơn hai thập kỷ hành nghề.
Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán học Việt Nam (Hà Nội) – 2020
Trong hành trình kiến tạo không gian sống và làm việc nhân văn, KTS Hoàng Thúc Hào nổi bật với nhiều công trình cải tạo mang tư duy đổi mới, bền vững. Một trong số đó là Trụ sở Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán (Hà Nội), hoàn thành năm 2020. Đây còn là lời tuyên ngôn cho cách tiếp cận xã hội học trong thiết kế – một nét đặc trưng của kiến trúc sư từng giành giải SIA-GETZ Prize for Emergent Architecture châu Á.
Dự án này được chuyển đổi từ trường Tiểu học dân lập Nguyễn Văn Huyên, giữ lại hình khối chữ U nguyên bản nhưng được tái cấu trúc bằng một “ngữ pháp không gian” đa lớp – nơi các khối kiến trúc xô lệch, bất đối xứng giao thoa cùng khoảng trống, sân trong, cây xanh, ánh sáng và thông gió tự nhiên. Mặt tiền công trình là điểm nhấn với lớp lam gỗ cùng mảng xanh leo tạo hiệu ứng thị giác sống động.
KTS Hoàng Thúc Hào không theo đuổi sự hào nhoáng mà hướng đến một không gian làm việc kích thích tư duy, khơi mở sáng tạo – phù hợp với sứ mệnh của Viện: nơi quy tụ những nhà toán học xuất sắc của Việt Nam và thế giới. Đây là minh chứng cho quan điểm kiến trúc vì cộng đồng mà ông theo đuổi: tôn trọng hiện trạng, tái sinh không gian, hòa hợp thiên nhiên và truyền cảm hứng cho con người.
Công trình Viện Toán là sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa kỹ thuật cải tạo hiện đại và bản sắc kiến trúc bền vững, tiếp tục khẳng định dấu ấn riêng của KTS Hoàng Thúc Hào trong dòng chảy kiến trúc Việt Nam đương đại.
Trường Na Khoang (Sơn La) – 2021
Một trong những công trình thể hiện rõ triết lý “kiến trúc vì con người” của KTS Hoàng Thúc Hào là Trường Na Khoang tại huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La – một địa bàn vùng cao xa xôi, nơi sinh sống của đồng bào dân tộc Thái. Công trình được thực hiện vào năm 2021, do Văn phòng Kiến trúc 1+1>2 chủ trì thiết kế, phối hợp với các tổ chức phi lợi nhuận như Midas Foundation, VN Help và cộng đồng địa phương.
Trường học được xây dựng không chỉ để giải quyết vấn đề cơ sở vật chất xuống cấp, mà còn để mở ra không gian học tập – sinh hoạt mang đậm bản sắc bản địa, từ hình thức đến chất liệu. Ý tưởng mái nghiêng biến tấu theo nhịp múa xòe truyền thống đã tạo nên một hình ảnh biểu tượng giàu tính văn hóa. Thiết kế tổ chức mặt bằng theo dạng tuyến và cụm linh hoạt, kết nối khéo léo các khối lớp tiểu học, mầm non với sân khấu ngoài trời bằng đá cuội.
Công trình sử dụng vật liệu địa phương như gạch đất không nung, đá suối, sỏi tự nhiên – vừa tiết kiệm chi phí, vừa thân thiện với môi trường. Tường được trang trí bằng những họa tiết tựa như dệt thổ cẩm, mang tính thẩm mỹ cao và gợi nhớ truyền thống dân tộc.
Trường Lũng Vài (Hà Giang) – 2022
Là một trong những công trình tiêu biểu của KTS Hoàng Thúc Hào, trường Mầm non và Tiểu học Lùng Vài (Hà Giang) thể hiện rõ quan điểm thiết kế “kiến trúc vì cộng đồng” mà ông theo đuổi nhiều năm qua. Nằm ở vùng núi cao Vị Xuyên, nơi cư trú của người Mông, điểm trường được kiến tạo như một phần của cảnh quan – không xâm lấn, không phô trương, mà ẩn mình giữa những đường cong địa hình đầy bản sắc.
Công trình sử dụng kỹ thuật tường đất nện truyền thống – một giải pháp mang tính bản địa và sinh thái cao, vừa tiết kiệm năng lượng vừa tạo lớp cách nhiệt hiệu quả. Những lớp học nhỏ được tổ chức dưới hệ mái cong lạ mắt bằng khung thép và tôn 3 lớp, gợi hình ảnh ruộng bậc thang hoặc những cây nấm rừng – hài hòa với thiên nhiên vùng cao. Ánh sáng tự nhiên, thông gió chéo và vật liệu địa phương tạo nên không gian học tập gần gũi, ấm áp và giàu cảm hứng cho trẻ em bản địa.
Không chỉ là một công trình giáo dục, trường Lùng Vài còn là minh chứng cho triết lý kiến trúc bền vững gắn với cộng đồng, khi người dân địa phương trực tiếp tham gia mở đường và vận chuyển vật liệu. Công trình đã nhận nhiều giải thưởng danh giá như Ashui Awards 2022, IAA Chicago 2023 và Archdaily Building of the Year 2024, khẳng định dấu ấn của KTS Hoàng Thúc Hào trong việc tạo ra kiến trúc nhân văn, bền vững và thấm đẫm hồn Việt.
OakVillage – Khu dân cư 9th Avenue (Myanmar) – 2022
Một trong những dự án tiêu biểu trong sự nghiệp của Kiến trúc sư Hoàng Thúc Hào là Oak Village – Khu dân cư 9th Avenue tại Myanmar, được hoàn thành vào năm 2022. Dự án này nằm ở vùng cao nguyên Pyin Oo Lwin, một thị trấn xinh đẹp với khí hậu mát mẻ quanh năm. Với tầm nhìn phát triển bền vững, Oak Village tập trung vào việc xây dựng một cộng đồng hài hòa, nơi sự kết nối giữa sinh thái, kinh tế, văn hóa và xã hội được đặt lên hàng đầu.
Điểm nổi bật của công trình này là cách mà KTS Hoàng Thúc Hào khai thác và tôn vinh những đặc điểm tự nhiên của địa phương như rừng sồi và dòng suối nhỏ. Các ngôi nhà trong khu dân cư không chỉ phản ánh sự kết hợp giữa kiến trúc bản địa và hiện đại, mà còn chú trọng đến yếu tố bền vững. Mái nhà được thiết kế với cấu trúc dốc, thu nước mưa cho việc tưới tiêu, đồng thời sử dụng vật liệu thấm nước nhằm tối đa hóa khả năng hấp thụ nước mưa vào đất.
Ngoài ra, các khu vườn bản địa được bố trí một cách khéo léo giữa các ngôi nhà, với hàng rào thấp và cổng mở, tạo nên không gian sống gần gũi và thân thiện. Tất cả các yếu tố này kết hợp lại, hình thành một cộng đồng sống động và bền vững, gắn kết chặt chẽ với thiên nhiên và văn hóa địa phương, đồng thời mang lại không gian sống lý tưởng cho cư dân.
Những công trình của KTS Hoàng Thúc Hào đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng công chúng và giới chuyên môn. Đó là minh chứng cho sự sáng tạo không giới hạn và tầm nhìn vượt thời gian trong việc xây dựng không gian sống hài hòa và đầy tính nhân văn.