Sau hơn một giờ di chuyển bằng xe máy từ trung tâm Hà Nội, phóng viên đã đến với làng Cựu – làng biệt thự cổ giữa vùng quê lúa, còn được biết đến với tên gọi khác là làng thợ may “Đệ nhất Hà thành”. Nơi đây không chỉ nổi tiếng với nghề thủ công truyền thống mà còn ẩn chứa một không gian cổ kính, mang đậm dấu ấn lịch sử và văn hóa đặc biệt.
Cổng làng
Đặt chân đến đầu làng, ấn tượng đầu tiên đập vào mắt tôi là cổng làng uy nghi với ba tòa tháp vươn cao. Trên đỉnh cổng là các chi tiết trang trí như nậm rượu, nụ hoa, và bên cạnh đó là các điếm canh nhằm bảo vệ an ninh cho người dân trong làng. Cánh cổng vừa mang vẻ đẹp kiến trúc cổ điển vừa gợi lên hình ảnh của một không gian làng quê truyền thống, thể hiện sự nghiêm trang và bảo vệ sự bình yên cho cư dân.
Bức tranh cổ tích của những ngôi biệt thự và nhà cổ
Dạo quanh những con đường lát đá xanh, tôi như lạc vào một thế giới cổ tích đầy kỳ diệu. Đặc trưng của làng biệt thự cổ giữa vùng quê lúa là những ngôi biệt thự và nhà cổ mang phong cách kiến trúc Pháp lộng lẫy, lấp ló sau những hàng cây xanh mát. Các căn biệt thự này hầu hết được xây dựng từ những năm 1930 đến 1945 với kiểu kiến trúc vòm cuốn, mái chảy, gỗ lim và ngói mũi. Các chi tiết kiến trúc tinh tế như hoa văn rồng, long phượng, hay những họa tiết hoa lá, chim muông đều mang vẻ đẹp quý phái và sang trọng.
Lịch sử và những thăng trầm của làng Cựu
Cụ Nguyễn Văn Sắc, một cao niên trong làng, đã chia sẻ về lịch sử phát triển của làng Cựu. Ban đầu, làng nổi tiếng với nghề may đo phục vụ cho người Pháp trong thời kỳ thuộc địa. Tuy nhiên, vào năm 1920, một vụ hỏa hoạn lớn đã thiêu rụi nhiều ngôi nhà trong làng, để lại hậu quả nặng nề với khoảng 30 ngôi biệt thự và nhà cổ còn sót lại. Dù trải qua nhiều biến cố lịch sử, nhưng dấu ấn của sự giàu có và tinh hoa nghề thủ công vẫn được giữ gìn qua những ngôi nhà còn tồn tại.
Những dấu ấn lịch sử được gìn giữ
Hiện nay, các ngôi biệt thự và nhà cổ trong làng biệt thự cổ giữa vùng quê lúa hầu hết đều bị khóa kín, bởi gia đình chủ nhân sẵn sàng để lại di sản cho thế hệ sau, thay vì bán hoặc cho thuê. Mặc dù một số ngôi nhà đã xuống cấp nhẹ, nhưng các gia đình vẫn quyết tâm bảo tồn và sửa chữa những nét kiến trúc cổ kính nhất. Như gia đình anh Nguyễn Văn Khải, dù nhiều lần cân nhắc di dời, nhưng anh vẫn giữ lại căn biệt thự của tổ tiên, sửa chữa từng chi tiết nhỏ để duy trì vẻ đẹp cổ xưa.
Rời khỏi làng Cựu trong âm thanh của chiếc chổi tre loẹt quẹt và tiếng sáo diều vi vu, tôi cảm thấy như có một sức hút đặc biệt từ nơi này. Làng Cựu không chỉ là một ngôi làng với những ngôi biệt thự cổ kính mà còn là nơi lưu giữ những giá trị văn hóa và lịch sử quý báu của vùng quê lúa Hà Nội.