Tuyên Quang: Một làng đang đói lả

Từ bỏ cuộc sống du canh du cư, hai tộc người Sán Chỉ và người Dao ở huyện Vị Xuyên (tỉnh Hà Giang) đã quyết định định cư tại một thung lũng có tên pắc Củng ở xã Thượng Nông, huyện Na Hang, tỉnh Tuyên Quang. Nhưng cuộc sống ở nơi ở mới không bình yên. Đã nhiều tháng nay, người dân chìm trong đói khát, Tết Nguyên đán vừa qua cả làng chẳng có nhà nào có tết. Giờ thì 15 kg gạo tẻ Nhà nước cho hôm tết đã hết veo từ lâu. Đói đầu gối phải bò, cả bản lại kéo nhau lên rừng mót sắn rừng, hái lá ăn trừ bữa…

Bà Lý Thị Lịch chuẩn bị lên rừng tìm của mài.

Con đường dẫn vào xã Thượng Nông càng lúc càng cheo leo, quanh co uốn lượn quanh những quả đồi, một bên núi, một bên vực, càng lúc càng khó đi. Chị Hà Thị Nết, nhà ở xã Côn Lôn cho biết: Đến tận năm 2006, Nhà nước mới làm đường vào đây, khó khăn gian khổ lắm. Giờ các anh vào đây được là may đấy, trước đây toàn dốc đá đến rợn người. Cheo leo, gian khổ vượt qua là vậy, nhưng đến xã Thượng Nông, chúng tôi lại tiếp tục loay hoay vì hầu như không có ai biết được thôn pắc Củng ở đâu. Giữa chốn bốn bề rừng núi, hỏi người này bảo nghe loáng thoáng bản đó ở cánh rừng này, người bảo ở mỏm núi kia. Chúng tôi lại tìm ra UBND xã, được một cán bộ xã trực ở đây cho biết, bản này cách UBND xã đến…15 km, đường khó đi lắm. Anh cán bộ này cũng cho biết, ông Nguyễn Ngọc phú – phó chủ tịch HĐND xã đang “vi hành” trong đó. Chúng tôi vội vàng rảo bước.  

Càng vào đến bản, quang cảnh nghèo đói càng hiện hữu. Nhìn các em nhỏ đang ở độ tuổi cắp sách đến trường mà quần áo toàn rách rưới, trông thật thảm thương. ở đây, nhà nào cũng giống nhà nào, cùng một chung đặc điểm là chỉ độc có rơm rác, lá cây che phủ căn nhà, còn cột nhà thì đều làm bằng gỗ chặt từ rừng về.

trưởng thôn trần Văn Nên bên nồi sắn, lương thực chủ yếu của bản

Sau một hồi, chúng tôi cũng tìm được đến nhà trưởng thôn trần Văn Nên (dân tộc Sán Chỉ), một căn nhà sàn xập xệ chênh chênh trên sườn đồi. Ông Nên than thở, chúng tôi ở đây khổ quá. Rồi ông dẫn chúng tôi đi khắp bản để tìm hiểu những gian khổ mà bà con ở đây đang gặp phải.  

Căn nhà (mà chẳng ra nhà) đầu tiên mà chúng tôi đến là của bà Lý Thị Lịch. Hai mẹ con bà đang nướng sắn ăn. Ở độ tuổi 50 như bà mà nom hom hem như bà lão 70. Bà Lịch cho biết nhà bà có 5 người con, 4 “công chúa” đã lấy chồng, còn anh con út Bàn Văn pú (23 tuổi) vẫn chưa lấy được vợ vì gia cảnh quá nghèo. Bà Lịch nói để kiếm ăn qua ngày, hai mẹ con bà liên tục thay nhau đào củ mài, củ sắn. Chẳng thế đến giờ cậu con trai vẫn chẳng có tiền cưới vợ   

Qua gia đình hàng xóm, anh Vàng Văn Kiên và chị Vàng Thị pủ đang than ngắn thở dài. Anh kể nhà anh có 3 người con, bữa ăn hàng ngày của anh chị lâu nay chỉ là sắn mót ngoài rừng. Con con cái, cứ thấy nhà bác nào có cơm ăn là các cháu đến xin, kể cũng tội. Một đặc thù chung của cả bản đều là rất nghèo, cả ngày chỉ biết lên rừng mót củ về ăn nên mọi giao tiếp với bên ngoài đều mơ hồ, ngỡ ngàng.

Nhiều trẻ em trần truồng không quân áo.

trưởng thôn Nên cho biết, do điều kiện thiên không ưu đãi, mưa ít, nước ít nên lúa nương đã không mọc, mất mùa làm cho đói kém triền miên. Ông cũng thú thực, đã đến gần 1 năm nay, cả làng (40 hộ) chưa biết một bữa no. Gạo hết, tiền không có, mạnh ai nấy chạy vào rừng kiếm ăn. Bữa ăn hàng ngày chỉ là những nắm lá rừng, củ chuối, củ mài, cây măng, và… sắn. Đói triền miên, kéo dài là cho cả bản ai cũng vàng vọt.

Tìm hiểu, chúng tôi được biết, thôn pác Củng có trên dưới 30 em nhỏ, xa trung tâm xã, các em học luôn tại một căn nhà sàn ở đầu thôn. Nghèo đói làm đôi chân trẻ con của cả bản chỉ dừng lại ở lớp 5. Đang là mùa “rét tháng ba” mà chúng tôi quan sát thấy các em ở đây quần áo khá phong phanh, nhiều em trần như nhộng trong sương sớm.

Chị Bàn Thị Quản ngồi bất động ôm đứa con nhỏ mới vài tháng tuổi. Cả hai vợ chồng lăn lóc mấy ngày trên rừng mà không kiếm được một cái gì ăn tạm. Đói quá, chồng chị anh Lý Văn Đoằn mấy ngày nay phải vác tải vượt núi sang bản khác vay gạo mà chưa thấy về. Điều lạ, mặc dù đói ăn và nghèo nàn nhưng con gái ở đây khá nhiều người đang độ tuổi còn rất trẻ đã bế trên tay những đứa con nhỏ. 

trao đổi với pV báo Xây dựng, ông Nguyễn Ngọc Quang – phó chủ tịch UBND xã Thượng Thông than thở: pác Củng là thôn có tỷ lệ nghèo chiếm 100% số hộ, điều kiện kinh tế khó khăn, Tình trạng đói kém của gần 40 hộ dân thôn pác Củng là do thiếu đất canh tác, thiếu nước, thiếu vốn và thiếu cả hệ thống điện lưới. Ngay như việc mua sắm vật dụng sinh hoạt, người dân trong thôn cũng phải băng rừng vượt núi hàng chục cây số.

Còn ông Nguyễn Ngọc phú – phó chủ tịch HĐND xã Thượng Nông kể: “Mặc dù đói ăn nhưng cái mong nhất của bà con lại là một lần được thắp sáng bằng bóng đèn điện. Nhưng khát khao vẫn là khao khát. Đến nay, UBND xã vẫn thiếu điện lưới ở pác Củng và Bản Giòong. Vừa rồi đại biểu HĐND tỉnh đã về tiếp xúc cử tri, cử tri cũng đề nghị mắc điện vào hai thôn nhưng đại diện của tỉnh trả lời vốn quá nhiều nên chưa mắc được. Cũng chẳng biết đến đến bao giờ bản có điện, đáp ứng lòng mong mỏi của bà con”.

Việc để người dân sống dươi mức khó khăn đến như vậy, trách nhiệm thuộc về ai? Các cấp chính quyền ở Tuyên Quang cần làm rõ, may ra người dân nghèo mới hết nghèo.