Làng của “cai”

Làng trung Hoà (xã Mai trung – Hiệp Hoà – Bắc Giang) với hơn 1.000 nhân khẩu nhưng đã có gần 300 cai xây dựng. Cái nghiệp “bán mặt cho vôi, vữa” này đã biến nhiều lão nông trở thành những ông chủ thực sự. Cai bé thì nắm trong tay dăm bảy công trình, còn cai to thì khó mà hết được.

Một trong những gia đình làm xây dựng ở trung Hoà.

“Một người làm cai, cả họ được nhờ”

“Cai lặt vặt như mình thì chỉ dám ở quê thôi, chứ cai to người làng này làm ở Hà Nội, Tp.HCM  nắm trong tay hàng trăm quân thì nhiều”, anh Nguyễn Văn Hùng – một “cai” xây dựng làng trung Hòa – tâm sự. Cai xây dựng, được hiểu là những ông chủ nhận thầu công trình rồi làm trực tiếp, hoặc nhận rồi bán công trình cho cai khác ăn phần trăm chênh lệch. Đó là định nghĩa chung, chứ còn những cai xuất phát từ làng quê như anh Hùng đa phần đều trực tiếp kêu thợ, trực tiếp làm vì làm với người trong làng lời lãi cũng hết sức vừa phải.

Làng này đa số làm cai xây dựng, chứ không mấy người đi phu hồ, đi xây… cùng cực lắm thì mới đi. Diện mạo làng, xã ngày một đổi thay, những ngôi biệt thự 3-4 tầng mọc lên nhan nhản, những chiếc xe tay ga đắt tiền chạy trên đường bê – tông phẳng lỳ vào tận ngõ.

Những ông chủ “chân đất” đi ôtô, trong tay nắm hàng chục công trình, quân số vài trăm thợ… phải kể đến phiên (vấn), Cảnh (nhường), Dũng (bạo), trung (chí) mặc dù chưa học hết cấp 2. Họ đều là những cai có tiếng đất Hà Thành, phất lên nhờ vài lô đất ngày còn làm cai ở quê. Nhận được công trình là kéo anh, em, chú, bác, con, cháu lên làm. Ăn chia sòng phẳng, ai cũng được lợi, “cái chính là người nhà cả, nên không sợ mất ”.

Chữ “tín” trong nghề được đặt lên hàng đầu, bởi chỉ cần làm tốt một vài công trình, rồi chủ này giới thiệu cho chủ khác, thế là có mối làm ăn. Những tháng sau Tết là bận rộn nhất với nhiều cai, công trình đổ dồn, không có thợ làm, phải bán công trình cho cai khác ăn chênh lệch. “Chiêu quân, thu thợ” tức là chiêu mộ thêm thợ mới, thu những “tay bay, tay dao” giỏi trước cùng làm về đầu quân cho mình. Đãi ngộ cao, lương sòng phẳng nên nhiều thợ rất thích làm cho những cai trung Hoà.Cai trung Hoà thường làm tập trung ở một khu vực nhất định, như Hà Đông, Mỹ Đình, Nam Thăng Long, Nhổn… để dễ bề cai quản, đoàn kết lại khi có sự cố. Có tiếng nhất trong “gia đình cai” là anh em nhà Tạ Quang Dũng hay còn gọi Dũng bạo (38t) ở xóm 4-trung Hoà. Con làm cai, bố nhận công trình, chú kéo vợ con lên làm cho cháu. Anh thì quản thợ công trình cho em, cứ thế cái “uy” của cai Dũng bạo được giới xây dựng biết đến nhờ lối “gia đình trị”.

“Thôi thì, mình đã có của ăn của để, anh em trong nhà cùng hưởng, mỗi người một tay thôi, chả mấy mà thành nghiệp lớn”, Dũng bạo cười; “Các cụ xưa có câu “một người làm quan cả họ được nhờ” giờ đây người ta lái đi rằng “một người làm cai cả họ được nhờ”…”

Thợ chỉ phải ở lán khi những công trình đang xây móng.

Thợ bây giờ đã “bớt khổ”

“Nghề xây dựng, nói cho oai vậy thôi chứ bạc lắm chú”, người đời nghĩ đến thợ xây, phu hồ như là cái gì đó không tốt đẹp, bần cùng của xã hội. Nhưng mấy ai biết rằng những công trình cao hàng chục tầng kia là mồ hôi công sức của biết bao anh chị em, có khi phải đổ cả máu để có được miếng cơm manh áo.

Công trình càng cao, độ nguy hiểm càng lớn. Đứng “vắt vẻo” trên độ cao hàng chục mét chỉ có sợi dây thừng buộc bụng, xây rồi trát, sơn… nhiều thợ thể trạng không tốt bị ngất rất nhiều. Không những thế bê vác nặng, rồi bụi xi-măng, cát, bụi đá dăm, bụi cắt gạch… bao nhiêu cứ thốc thẳng vào mặt, mũi. Nhiều thợ về nghỉ, đi khám mới biết mình bị viêm mạc mắt, ung thư da, một số bệnh phổi, đường ruột…

“Thợ ngày xưa khổ nhiều, mấy chục người ăn ngủ ở lán, bây giờ đỡ rồi toàn ở trong nhà khép kín, quạt điện chạy vù vù. Chỉ xây móng là phải cất lán ở thôi”, chị Lan (thôn trung Hưng – Mai phong) làm phụ hồ bộc bạch. Giá nhân công cũng tăng,  phụ hồ khoảng 2 triệu đồng/tháng, thợ chính 140-170 nghìn đồng/ngày công, thợ kép 200 nghìn đồng/ngày công, cơm nuôi 3 bữa. “Mùa World Cup này thỉnh thoảng mình cũng cho anh em ra quán làm chầu bia xem bóng đá”, cai Hùng (sắc) tiết lộ. Để tránh thợ bỏ bê việc lao vào cờ bạc, rượu chè tệ nạn xã hội… nhiều cai cắt nhỏ tiền lương, có việc cần thì mới đưa tiền còn thì đến mang trực tiếp về cho gia đình.

Đang trò chuyện thì cai phương (Sóc Sơn) chạy vội sang xin thuốc Berberin về cho công nhân uống, do tối qua ăn phải cá ươn vài người bị tiêu chảy. Các công trình bây giờ đều có chị em, nên nhiều người phụ trách luôn khoản hậu cần. Rảnh tay là đi chợ nấu cơm, không thì vẫn xách vữa đều.

Nhiều cai nhận hoàn thiện công trình từ A – Z, từ xây tới điện nước, vôi ve, công việc cho thợ nhiều hơn, mà công trình họ “ăn cả”. “Thợ kép” cũng ra đời theo nhu cầu. Vẫn là thợ xây “cứng”, Điệp được ông bố vợ chỉ cho vài “chiêu” về điện, giờ anh đã có thể nhận thêm phần điện cho công trình nhà 5 tầng ở Láng Hạ. Công việc khá nhàn hạ nhưng đòi hỏi người thợ phải có kiến thức, chuyên môn nhưng lương “kép” rất cao, khoảng từ 5 – 7triệuđ/tháng.

Nhìn những ngôi nhà cao tầng mọc lên đẹp và khang trang ít ai ngờ nó có thể hoàn toàn do những người thợ chân đất ở các vùng quê nghèo tạo nên.