Nói đến nước Pháp, người ta nghĩ đến rượu vang, thời trang, và dĩ nhiên không thể thiếu kiến trúc. Nhưng ít ai nhận ra, đằng sau những biểu tượng của Pháp nổi tiếng lại là cả một dòng chảy lịch sử, tư tưởng và nghệ thuật không ngừng chuyển mình. Từ Paris đến vùng Provence, từ mái vòm Gothic đến hình khối hiện đại, kiến trúc Pháp chính là cuốn biên niên sử bằng đá – vừa trầm mặc, vừa sống động.
La Tour Eiffel – Tháp Eiffel
Tháp Eiffel sừng sững như một tuyên ngôn về khả năng sáng tạo và tầm nhìn của nước Pháp trong thời kỳ hiện đại hóa. Không chỉ là biểu tượng của Pháp về mặt hình ảnh, Tháp Eiffel còn là hiện thân của những đột phá kỹ thuật, phản ánh rõ nét tư duy kiến trúc tiến bộ cuối thế kỷ XIX.
Một thách thức kỹ thuật và nghệ thuật thời kỳ Cách mạng Công nghiệp
Tháp Eiffel được khởi công năm 1887 và hoàn thành vào năm 1889 bởi kỹ sư Gustave Eiffel và đội ngũ cộng sự, như một phần trọng điểm của Triển lãm Thế giới tổ chức tại Paris nhân dịp kỷ niệm 100 năm Cách mạng Pháp. Với chiều cao ban đầu là 300 mét (nay là 325 mét nhờ bổ sung ăng ten), công trình này từng là tòa tháp cao nhất thế giới trong hơn 40 năm – một thành tựu chưa từng có trong lịch sử xây dựng đương thời.
Điểm đặc biệt nằm ở kết cấu bằng thép rỗng, một bước nhảy vọt trong kiến trúc hiện đại – khác biệt hoàn toàn với các biểu tượng truyền thống của Pháp như Nhà thờ Đức Bà Paris hay Khải Hoàn Môn vốn thiên về chất liệu đá. Tháp Eiffel là minh chứng sống động cho sức mạnh của kỹ thuật và công nghệ thời đại công nghiệp, đồng thời là biểu tượng của “kiến trúc kim loại” – trường phái từng gây tranh cãi dữ dội trong giới nghệ thuật và kiến trúc đầu thế kỷ XX.
Thiết kế mở đầu cho một cuộc cách mạng tư duy kiến trúc
Bắt nguồn từ một bản phác thảo đơn giản của kỹ sư Maurice Koechlin, thiết kế ban đầu của tháp Eiffel được kiến trúc sư Stephen Sauvestre hoàn thiện với các chi tiết thẩm mỹ như hệ vòm cong, tầng quan sát và đỉnh nhọn. Bốn chân trụ vững chắc cắm sâu xuống nền đất Paris, nối với nhau qua các vòng cung bằng thép tạo thành thế đứng vững chãi nhưng thanh thoát – một nét đẹp cơ học mang đầy cảm hứng.
Công trình không sử dụng chất liệu truyền thống như bê tông cốt thép hay đá, mà là sự kết hợp chính xác của 18.038 bộ phận kim loại, được ghép nối bằng hơn 2,5 triệu đinh tán. Đây là một biểu tượng của kỹ thuật xây dựng không giàn, mở đường cho các công trình chọc trời trong tương lai. Sự chính xác của từng khớp nối, cùng khả năng chịu lực và thích ứng với gió, nhiệt độ của kết cấu thép đã chứng minh tính bền vững vượt thời gian.
Một công trình gây tranh cãi trở thành di sản
Ít ai biết rằng, khi mới ra đời, Tháp Eiffel từng bị giới trí thức và nghệ sĩ Paris kịch liệt phản đối, gọi đây là “một cái cột ống khói khổng lồ”, “vết sẹo trên gương mặt Paris cổ kính”. Tuy nhiên, qua thời gian, công trình đã vượt qua mọi định kiến để trở thành một biểu tượng kiến trúc vĩ đại của Pháp, gắn liền với hình ảnh kinh đô ánh sáng.
Sự thay đổi trong cách nhìn nhận không chỉ đến từ sức hút du lịch mà còn nhờ vai trò khoa học thực tiễn mà công trình mang lại. Tháp Eiffel từng là trạm nghiên cứu khí tượng, thử nghiệm sóng vô tuyến, phát sóng truyền thanh, truyền hình – tất cả đều nằm ngoài dự tính ban đầu nhưng đã chứng minh rằng một công trình kiến trúc có thể sống động và “tiến hóa” cùng thời đại.
Phân tầng kiến trúc và trải nghiệm không gian độc đáo
Tháp Eiffel được chia làm ba tầng chính, mỗi tầng đều mang dấu ấn riêng về công năng và trải nghiệm không gian:
- Tầng một là nơi giới thiệu lịch sử công trình, với mặt sàn kính trong suốt cho phép nhìn thẳng xuống mặt đất – một trải nghiệm thót tim nhưng đầy thú vị. Đây cũng là nơi tổ chức các triển lãm kiến trúc tạm thời và sự kiện văn hóa.
- Tầng hai là điểm ngắm nhìn lý tưởng toàn cảnh Paris, nơi tọa lạc nhà hàng Altitude 95 nổi tiếng, cùng hệ thống kính viễn vọng giúp định vị các công trình nổi tiếng của thủ đô.
- Tầng ba – cao nhất – là nơi du khách có thể chạm gần nhất đến bầu trời Paris. Từ đây, khi thời tiết thuận lợi, có thể quan sát được tới hơn 60 km về các hướng. Tầng này cũng là nơi tọa lạc nhà hàng Le Jules-Verne sang trọng, từng được gắn sao Michelin, nơi ẩm thực Pháp hòa quyện cùng nghệ thuật thị giác.
Biểu tượng quốc gia và vai trò trong ngành du lịch – văn hóa
Không thể phủ nhận, Tháp Eiffel hiện diện như một dấu ấn thương hiệu quốc gia. Hình ảnh của tháp xuất hiện trên tem thư, đồng xu, logo các sự kiện quốc tế và các chiến dịch quảng bá văn hóa. Với trung bình khoảng 7 triệu lượt khách mỗi năm, công trình này là điểm thu hút khách tham quan có thu phí nhiều nhất trên thế giới. Đây cũng là một điểm nhấn không thể thiếu trong mọi hành trình khám phá Paris – kinh đô văn hóa, thời trang và nghệ thuật.
Không chỉ vậy, Tháp Eiffel còn là nơi diễn ra các lễ hội ánh sáng, trình diễn pháo hoa, thậm chí từng được dùng làm nền cho các màn trình diễn thời trang của các thương hiệu hàng đầu thế giới như Dior, Louis Vuitton.
Kết nối lịch sử và tương lai kiến trúc
Tháp Eiffel không chỉ là một biểu tượng của Pháp mà còn là điểm giao thoa giữa quá khứ và tương lai. Nó vừa đại diện cho tinh thần cách mạng và khát vọng khẳng định vị thế quốc gia trong bối cảnh toàn cầu hóa cuối thế kỷ XIX, vừa mở ra hướng đi mới cho kiến trúc đương đại – nơi cái đẹp không còn bó hẹp trong đường nét cổ điển, mà được mở rộng bởi tư duy kỹ thuật và công nghệ.
Công trình này cũng cho thấy một bài học quan trọng trong quy hoạch đô thị: rằng ngay cả những yếu tố từng bị xem là “lạc loài” cũng có thể trở thành di sản nếu chúng có khả năng thích ứng, cộng hưởng và làm phong phú thêm bản sắc đô thị.lượng người thăm tháp. Lượng khách viếng thăm hàng năm tăng gần như đều đặn từ 1970 và lần đầu tiên đạt con số 6 triệu vào năm 1998. Sự gia tăng này đã dẫn đến việc cần đổi mới, tu sửa lại tháp. Công việc tiến hành từ 1980 đến năm 1985, với ba hướng chính:
- Làm nhẹ bớt cấu trúc của công trình
- Xây dựng lại toàn bộ các thang máy và cầu thang bộ
- Sử dụng các biện pháp an toàn mới, phù hợp số lượng khách gia tăng.
- Tháp Eiffel đã bớt đi 1340 tấn dư thừa, được sơn lại và xử lý chống ăn mòn. Các thang máy được thay mới và mở thêm nhà hàng ẩm thực Jules-Verne. Biện pháp chiếu sáng cũng được cải tiến.
Đến nay, Tháp Eiffel trở thành biểu tượng của Paris và nước Pháp, một trong những công trình nổi tiếng nhất thế giới. Bắt đầu từ những thập niên cuối của thế kỷ XX, Champ-de-Mars cùng tháp Eiffel là nơi tổ chức các lễ hội, các buổi hòa nhạc của thành phố. Tính tới năm 2007, tổng số lượt người thăm tháp đã đạt tới con số hơn 236 triệu. Năm 2007, tháp Eiffel đón 6.893.000 lượt khách viếng thăm.
>>> Xem thêm: Hành trình khám phá vẻ đẹp lãng mạn của kiến trúc cổ điển Pháp
Musée du Louvre – Bảo tàng Louvre
Trong danh sách những biểu tượng của Pháp gắn liền với lịch sử kiến trúc và văn hoá thế giới, không thể không nhắc đến Musée du Louvre. Tọa lạc bên bờ sông Seine, giữa lòng Paris hoa lệ, Louvre là hiện thân sống động của dòng chảy lịch sử Pháp qua gần 1.000 năm – từ một pháo đài quân sự thời Trung Cổ, cung điện hoàng gia tráng lệ thời Phục Hưng đến bảo tàng nghệ thuật đồ sộ bậc nhất toàn cầu.
Từ pháo đài chiến lược đến trung tâm quyền lực hoàng gia
Louvre khởi sinh vào năm 1190 dưới thời vua Philippe Auguste – không phải là một công trình nghệ thuật, mà là pháo đài phòng thủ trước hiểm hoạ xâm lăng từ phía Tây Bắc. Với hào nước bao quanh, các tháp canh ở bốn góc, công trình được xây dựng để kiểm soát vùng hạ lưu sông Seine, điểm yếu chiến lược của Paris trước các cuộc tấn công của người Viking.
Đến thế kỷ XIV, Paris mở rộng và Louvre mất đi chức năng quân sự. Dưới thời vua Charles V, công trình bắt đầu chuyển hoá thành cung điện hoàng gia. Những chi tiết kiến trúc xa hoa thời kỳ này – cầu thang xoáy ốc, mái vòm lộng lẫy, cửa sổ điêu khắc tinh xảo – đánh dấu Louvre như một biểu hiện của quyền lực, nghệ thuật và đẳng cấp kiến trúc Pháp giai đoạn Trung Đại – Phục Hưng.
Một dự án kiến trúc vĩ đại qua các triều đại
Điều làm nên tính biểu tượng đặc biệt của Louvre còn nằm ở quá trình tích luỹ, tái tạo và mở rộng không ngừng trong hàng thế kỷ. Bắt đầu từ thế kỷ XVI dưới thời François I, rồi liên tục được kiến thiết qua triều đại Henri IV, Louis XIII, Louis XIV – mỗi vị vua đều để lại dấu ấn riêng lên công trình này.
François I, người đã mua lại Mona Lisa của Leonardo da Vinci, là vị vua đầu tiên biến Louvre thành một trung tâm văn hoá nghệ thuật đúng nghĩa. Dưới thời Louis XIV, các kiến trúc sư bậc thầy như Louis Le Vau, Claude Perrault, Jacques Lemercier đã định hình cấu trúc hiện đại của cung điện với bố cục đối xứng, mái mansard và các dãy nhà bao quanh sân trong – một đặc điểm nổi bật của kiến trúc cổ điển Pháp.
Tuy nhiên, khi Louis XIV chuyển triều đình về Versailles vào năm 1672, Louvre rơi vào thời kỳ trầm lắng. Phải đến thời Cách mạng Pháp (1789), cung điện mới thực sự chuyển mình mạnh mẽ thành bảo tàng quốc gia, phản ánh một giai đoạn lịch sử khi nghệ thuật không còn thuộc về hoàng gia mà được trao lại cho nhân dân.
Bảo tàng của thế giới – Sự hình thành bộ sưu tập vĩ đại
Louvre mở cửa với tư cách là bảo tàng công cộng vào năm 1793. Những tác phẩm đầu tiên được trưng bày là tài sản của hoàng gia và giáo hội bị tịch thu trong cuộc cách mạng. Dưới thời Napoléon Bonaparte, với các chiến dịch chinh phạt khắp châu Âu, hàng loạt kiệt tác từ Ý, Bỉ, Đức, Ai Cập, Thổ Nhĩ Kỳ… đã được mang về Paris. Dù nhiều hiện vật sau đó được trả lại, Louvre vẫn giữ lại một kho tàng vô giá và tiếp tục mở rộng với các tặng phẩm, hiện vật mua lại hoặc khai quật trong thế kỷ XIX – XX.
Đến nay, Louvre sở hữu bộ sưu tập hơn 380.000 hiện vật, trong đó chỉ khoảng 35.000 được trưng bày thường xuyên. Đây là nơi lưu giữ những biểu tượng của nghệ thuật nhân loại: Mona Lisa, Tượng thần Vệ Nữ thành Milo, Chiến thắng Samothrace, Nữ thần Tự do dẫn dắt nhân dân, phiến đá Hammurabi, cùng hàng loạt tác phẩm từ Ai Cập cổ đại, Lưỡng Hà, Hy Lạp, La Mã, nghệ thuật Hồi giáo và hội họa châu Âu từ thời Trung cổ đến cận đại.
Biểu tượng kiến trúc giao thoa giữa cổ điển và hiện đại
Louvre không chỉ là bảo tàng nghệ thuật, mà còn là biểu tượng của sự giao thoa kiến trúc xuyên thời đại. Điều này thể hiện rõ nét nhất qua công trình Kim tự tháp kính (Pyramide du Louvre) – được thiết kế bởi kiến trúc sư người Mỹ gốc Hoa Ieoh Ming Pei, khánh thành năm 1989.
Cấu trúc thép và kính hiện đại của Kim tự tháp – được đặt giữa sân Napoleon cổ kính – từng gây tranh cãi gay gắt vì cho là phá vỡ cảnh quan lịch sử. Nhưng theo thời gian, nó trở thành một biểu tượng kiến trúc toàn cầu, thể hiện khát vọng “mở cửa bảo tàng” theo cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng: hiện đại hóa không gian, đón tiếp công chúng, và tái cấu trúc cách tiếp cận nghệ thuật.
Không gian ngầm dưới Kim tự tháp chính là trung tâm tiếp đón du khách, nơi tích hợp đầy đủ tiện nghi như quầy vé, hiệu sách, quán cà phê, cửa hàng lưu niệm – mô hình tiêu biểu của bảo tàng đương đại.
Louvre trong bối cảnh toàn cầu
Louvre hiện tại còn đại diện cho vị thế văn hóa của nước Pháp trên trường quốc tế. Với gần 3 triệu lượt khách mỗi năm (2021), đây là bảo tàng được trả phí tham quan nhiều nhất thế giới, vượt qua cả Vatican Museums hay The British Museum.
Năm 2017, Louvre Abu Dhabi – chi nhánh đầu tiên ngoài nước Pháp – chính thức khai trương tại UAE. Đây là bước tiến chiến lược thể hiện vai trò toàn cầu hóa của Louvre trong thời đại mới, mang các giá trị văn hóa, nghệ thuật Pháp đến với thế giới, đồng thời thúc đẩy ngoại giao văn hóa.
Cathédrale Notre-Dame de Paris – Nhà thờ Đức Bà
Giữa lòng thủ đô Paris, nơi dòng sông Seine uốn quanh đảo Île de la Cité, Nhà thờ Đức Bà Paris (Cathédrale Notre-Dame de Paris) hiện diện như một công trình kiến trúc tôn giáo kỳ vĩ vượt thời gian. Với hơn 850 năm tồn tại, nơi đây đã chứng kiến các cột mốc lịch sử trọng đại, mang trên mình lớp lớp ký ức văn hóa, nghệ thuật và tinh thần dân tộc.
Di sản kiến trúc vượt thời gian
Nhà thờ Đức Bà Paris được khởi công vào năm 1163, dưới thời Giám mục Maurice de Sully và hoàn thiện phần lớn vào năm 1260. Công trình này là một trong những ví dụ tiêu biểu và sớm nhất của kiến trúc Gothic ở châu Âu, đánh dấu sự chuyển mình từ phong cách Roman nặng nề sang một hình thái kiến trúc nhẹ nhàng, thanh thoát và giàu biểu cảm hơn.
Điểm nổi bật nhất của công trình nằm ở cách tổ chức không gian dọc và thẳng đứng: các mái vòm có sườn, hệ trụ bay tinh xảo, cửa sổ hoa hồng đồ sộ bằng kính màu và hệ thống điêu khắc trang trí giàu tính biểu tượng. Tất cả hòa quyện để tạo nên một không gian thiêng liêng, tràn ngập ánh sáng và cảm xúc – điều mà không nhiều nhà thờ cùng thời đạt được.
Hai tháp chuông đôi ở mặt tiền phía tây cao gần 70 mét không chỉ mang tính biểu tượng về mặt thị giác mà còn là một kỳ tích về kỹ thuật thời Trung cổ. Từ đây, du khách có thể phóng tầm mắt ra toàn cảnh Paris – một trải nghiệm mang tính thiêng liêng với cả người Pháp lẫn du khách quốc tế.
Không gian tôn giáo và chứng nhân lịch sử
Là nhà thờ chính tòa của Tổng giáo phận Paris, Notre-Dame từng là trung tâm của đời sống tôn giáo và chính trị trong nhiều thế kỷ. Vào năm 1804, nơi đây chứng kiến lễ đăng quang của Napoléon Bonaparte với tư cách là Hoàng đế nước Pháp. Từ các buổi hành lễ quốc gia, đám tang Tổng thống, cho tới lễ kỷ niệm giải phóng Paris năm 1944, nhà thờ đã trở thành một sân khấu lịch sử sống động của nước Pháp.
Thậm chí trong thời kỳ Cách mạng Pháp, khi các biểu tượng tôn giáo bị phá hủy và nhà thờ bị xúc phạm nghiêm trọng, Notre-Dame vẫn tồn tại – như một khối đá trầm mặc giữa cơn bão đổi thay.
Sự tái sinh nhờ văn học và nghệ thuật
Giữa thế kỷ 19, khi nhà thờ đang trong tình trạng xuống cấp nghiêm trọng, tiểu thuyết “Thằng Gù Nhà Thờ Đức Bà” (1831) của Victor Hugo đã khiến cả nước Pháp rúng động. Câu chuyện không chỉ hồi sinh cảm xúc về di sản kiến trúc cổ, mà còn đặt ra một phong trào gìn giữ các công trình lịch sử trên toàn quốc.
Nhờ ảnh hưởng sâu rộng của văn học, một chiến dịch phục dựng quy mô lớn được tiến hành từ năm 1844 đến 1864, do kiến trúc sư Eugène Viollet-le-Duc chủ trì. Chính ông là người đã bổ sung ngọn tháp biểu tượng – chi tiết sau này trở thành một phần không thể thiếu trong nhận diện thị giác của nhà thờ.
Vụ cháy 2019: Bi kịch của di sản và khát vọng phục hưng
Tối 15 tháng 4 năm 2019, ngọn lửa bùng phát tại mái vòm nhà thờ, thiêu rụi phần lớn kết cấu gỗ lịch sử cùng với ngọn tháp trung tâm. Thảm kịch này gây chấn động toàn cầu, khiến người dân Paris lặng đi trong đau đớn. Nhưng cũng chính khoảnh khắc đó, cả thế giới đã chứng kiến một tinh thần khác của nước Pháp – tinh thần bảo vệ di sản bằng mọi giá.
Chỉ trong vài ngày, hơn một tỷ euro đã được quyên góp từ công chúng, các tổ chức và cá nhân trên khắp thế giới. Tổng thống Emmanuel Macron cam kết phục dựng lại nhà thờ “đẹp hơn trước”, biến vụ cháy thành chất xúc tác cho một cuộc đối thoại mới về bảo tồn và tái thiết kiến trúc di sản trong thế kỷ 21.
Vị thế không thể thay thế trong bản sắc Pháp
Không đơn thuần là một nhà thờ, Notre-Dame Paris là nơi mà lịch sử, nghệ thuật, tín ngưỡng và bản sắc Pháp giao thoa. Là một trong những công trình được ghé thăm nhiều nhất ở Paris với hơn 12 triệu lượt khách mỗi năm, nhà thờ Đức Bà góp phần không nhỏ trong việc khắc họa hình ảnh Paris như một thủ đô của ánh sáng, của nghệ thuật và chiều sâu văn hóa.
Champs-Élysées – Khải Hoàn Môn
Trong số những biểu tượng của Pháp đã khắc sâu vào trí nhớ thế giới, Khải Hoàn Môn (L’Arc de Triomphe) và đại lộ Champs-Élysées là cặp đôi không thể tách rời, đại diện cho một phần tinh thần, lịch sử và nghệ thuật đô thị của thủ đô Paris. Hai địa danh này còn là minh chứng sống động cho tham vọng chính trị, năng lực kiến tạo và tinh thần vinh danh quốc gia của nước Pháp qua nhiều thế kỷ.
Từ cánh rừng ngoại ô đến trục huyết mạch của Paris
Thế kỷ 17, khu vực Champs-Élysées còn là vùng ngoại ô nhiều cây cối, được Hoàng hậu Marie de Médicis cho xây dựng thành một con đường dạo mát. Khu vực này dần phát triển thành một đại lộ đô thị chính thức vào thế kỷ 18, trở thành trung tâm giao thương và lễ hội, đặc biệt sau khi Khải Hoàn Môn được khởi công vào năm 1806 bởi Hoàng đế Napoléon I, ngay tại quảng trường Étoile – điểm giao của 12 đại lộ chính.
Việc lựa chọn vị trí xây dựng không phải ngẫu nhiên. Đây là điểm cuối cùng của đại lộ lịch sử Champs-Élysées – “trục huyết mạch” nối các biểu tượng chính trị, văn hóa, nghệ thuật của Pháp, từ Bảo tàng Louvre, quảng trường Concorde cho đến La Défense với Grande Arche – biểu tượng hiện đại của nước Pháp.
Khải Hoàn Môn – công trình kiến trúc của quyền lực và ký ức
Cao 50 mét, rộng 45 mét, Khải Hoàn Môn được thiết kế bởi kiến trúc sư Jean-François Chalgrin, lấy cảm hứng từ mái vòm La Mã cổ điển, nhưng được nâng tầm thành một tượng đài quy mô lớn, đậm chất tôn vinh lịch sử quốc gia. Mặc dù Napoléon khởi xướng công trình này để kỷ niệm chiến thắng Austerlitz, ông không sống đến ngày hoàn thành. Công trình chỉ được khánh thành 30 năm sau, dưới thời vua Louis-Philippe vào năm 1836.
Trải qua hơn hai thế kỷ, Khải Hoàn Môn không chỉ là một khối đá vĩ đại mà trở thành không gian lưu giữ ký ức tập thể của quốc gia. Đây là nơi đặt Mộ Chiến sĩ Vô danh từ năm 1920 – một biểu tượng xúc động về lòng yêu nước và sự hi sinh. Ngọn lửa tưởng niệm được thắp hàng đêm đã trở thành nghi thức không thể thiếu trong đời sống chính trị và văn hóa Pháp.
Điêu khắc
Điểm đặc biệt khiến Khải Hoàn Môn trở thành một biểu tượng kiến trúc của Pháp là hệ thống điêu khắc quy mô lớn bao phủ toàn bộ công trình. Mỗi mặt của cổng vòm đều chứa đựng các tác phẩm nghệ thuật mang giá trị lịch sử sâu sắc.
Bốn nhóm điêu khắc chủ đạo, cao hơn 11 mét, mô tả những sự kiện then chốt của thời kỳ Cách mạng và Đế chế:
- Le Départ de 1792 (La Marseillaise) của François Rude: thể hiện sự trỗi dậy của tinh thần yêu nước thời Cách mạng.
- Le Triomphe de 1810 của Jean-Pierre Cortot: vinh danh Napoleon và Hiệp ước Schönbrunn.
- La Résistance de 1814 và La Paix de 1815 của Antoine Étex: phản ánh sự kiên cường và hòa bình sau chiến tranh.
Bên cạnh đó là sáu bức phù điêu mô tả các trận chiến nổi bật như Jemappes, Arcole, Austerlitz hay Aboukir – những chiến công góp phần định hình nước Pháp hiện đại. Trên bề mặt các vòm cũng khắc tên hàng trăm tướng lĩnh, chiến dịch quân sự – một bản “biên niên sử đá” khắc sâu vào kiến trúc.
Quảng trường Étoile và trục Axe Historique – quy hoạch mang tầm nhìn thế kỷ
Không thể tách rời Khải Hoàn Môn khỏi bối cảnh đô thị bao quanh: quảng trường Étoile (Charles-de-Gaulle) là điểm giao cắt của 12 đại lộ, trong đó có Champs-Élysées – trái tim của Paris. Dưới thời Georges Haussmann – kiến trúc sư quy hoạch lừng danh của thế kỷ 19 – Paris được “thiết kế lại” để hình thành trục Axe Historique, nối liền các công trình từ cổ điển đến hiện đại, với Khải Hoàn Môn là mắt xích trung tâm.
Công trình nằm tại điểm giao ba quận, thể hiện tư duy quy hoạch cấp tiến của người Pháp: biến không gian công cộng thành biểu tượng chính trị và nghệ thuật. Ngày nay, chỉ cần đứng tại trung tâm Champs-Élysées vào hai thời điểm đặc biệt trong năm (khoảng 10/5 và 1/8), người ta có thể thấy Mặt Trời lặn chính giữa vòm Khải Hoàn Môn – một hiện tượng thiên văn đầy chất thơ, được hàng vạn người chờ đón.
Một điểm đến đa tầng giá trị
Khải Hoàn Môn không chỉ là điểm đến du lịch với hơn 1 triệu lượt khách mỗi năm, mà còn là nơi tổ chức các sự kiện trọng đại: duyệt binh mừng Quốc khánh 14/7, ăn mừng chiến thắng thể thao, các lễ tưởng niệm và nghi thức quốc gia.
Trong nội thất của Khải Hoàn Môn còn có một bảo tàng nhỏ trưng bày các bản thiết kế, tài liệu lịch sử và nghệ thuật liên quan đến quá trình xây dựng. Từ đỉnh công trình, du khách có thể ngắm toàn cảnh Paris, từ tháp Eiffel cho đến La Défense.
Mộ chiến sĩ vô danh – biểu tượng nhân văn trong biểu tượng quốc gia
Ngay dưới vòm chính là Mộ chiến sĩ vô danh, đặt từ năm 1920, tưởng niệm những người lính Pháp hy sinh trong Thế chiến I. Tấm bia khắc dòng chữ:
“ICI REPOSE UN SOLDAT FRANÇAIS MORT POUR LA PATRIE 1914–1918”
(“Nơi đây yên nghỉ một người lính Pháp chết vì Tổ quốc”).
Từ năm 1923, ngọn lửa vĩnh cửu được thắp mỗi tối, duy trì liên tục ngay cả trong thời điểm Pháp bị chiếm đóng bởi phát xít Đức – trở thành minh chứng bất diệt về lòng kiên cường và tinh thần bất khuất.
Château de Versailles – Cung điện Versailles
Giữa hàng loạt biểu tượng của Pháp phản ánh chiều sâu văn hóa và lịch sử, Versailles – tên gọi gắn liền với một thị trấn yên bình phía Tây Paris – đã được khắc lên bản đồ thế giới như một trong những công trình kiến trúc Pháp vĩ đại nhất mọi thời đại. Không chỉ là nơi ở của các vị vua vĩ đại như Louis XIV, XV và XVI, Cung điện Versailles còn là hiện thân sống động của kiến trúc cổ điển châu Âu, quyền lực chính trị tối cao và gu thẩm mỹ tinh tế trong nghệ thuật đô thị hoàng gia.
Từ khu săn bắn khiêm tốn đến lâu đài hoàng kim
Khởi nguồn của Versailles không hề mang dáng dấp một biểu tượng quốc gia. Năm 1623, vua Louis XIII cho xây dựng một ngôi nhà nhỏ bằng gạch và đá tại vùng đầm lầy để tiện nghỉ chân mỗi lần đi săn. Sau nhiều đợt mở rộng, đặc biệt là dưới thời Louis XIV – Vua Mặt Trời, công trình dần biến đổi thành một lâu đài tráng lệ đại diện cho quyền lực tối thượng và tham vọng kiểm soát toàn bộ quý tộc Pháp.
Đến năm 1682, Louis XIV chính thức dời đô về Versailles, biến nơi này thành thủ đô hành chính và chính trị của đất nước, cũng là trung tâm văn hóa lớn của châu Âu. Đây là một sân khấu chính trị nơi mọi hoạt động của triều đình được diễn ra công khai – phản ánh khái niệm “quyền lực toàn năng” mà nhà vua theo đuổi.
Kết tinh của nghệ thuật và chủ nghĩa cổ điển Pháp
Cung điện Versailles là một tuyệt phẩm kiến trúc đại diện cho chủ nghĩa cổ điển và nghệ thuật Baroque. Được thiết kế bởi kiến trúc sư Louis Le Vau và trang trí bởi họa sĩ Charles Le Brun, tòa cung điện rộng hơn 67.000 mét vuông gồm hơn 2.000 phòng. Các yếu tố đối xứng, cột trụ cổ điển, trần vẽ huyền thoại Hy Lạp – La Mã, cùng không gian hành lang kéo dài, tất cả tạo nên một bố cục chuẩn mực của kiến trúc hoàng gia Pháp thế kỷ XVII.
Trái tim của lâu đài là Phòng Gương (Galerie des Glaces) – căn phòng dài 73 mét, một bên là hàng cửa sổ hướng ra khu vườn kiểu Pháp, bên kia được bao phủ bởi 17 tấm gương khổng lồ. Đây từng là nơi tổ chức các nghi lễ ngoại giao quan trọng, đồng thời là hình ảnh tiêu biểu của Versailles trong tâm trí du khách khắp thế giới.
Không gian sống, nghi lễ và quyền lực
Versailles từng là một hệ sinh thái quyền lực tự vận hành. Bên trong cung điện là một loạt các phòng lớn như Grand Appartement du Roi (Phòng lớn của vua), Grand Appartement de la Reine (Phòng lớn của hoàng hậu), cùng nhiều phòng ngủ, phòng làm việc và thư viện hoàng gia.
Đặc biệt, cung điện còn sở hữu nhà nguyện hoàng gia và nhà hát Versailles, nơi các nghi lễ tôn giáo và trình diễn nghệ thuật được tổ chức dưới sự bảo trợ của hoàng đế. Kiến trúc và nghệ thuật được sử dụng như công cụ củng cố quyền lực, nơi mà thẩm mỹ gắn chặt với chính trị.
Vườn Versailles – Không gian cảnh quan hoàng gia
Nếu nội thất Versailles thể hiện sự xa hoa thì vườn cảnh của lâu đài là biểu tượng của trật tự và quyền lực trong thiên nhiên. Được thiết kế bởi André Le Nôtre, khu vườn bao phủ hơn 800 héc ta với 55 hồ nước, 600 vòi phun và 372 bức tượng, tái hiện ý tưởng rằng thiên nhiên cũng phải quy phục dưới sự kiểm soát của vương quyền.
Kênh Grand Canal, rộng 23 héc ta, không chỉ là điểm nhấn về cảnh quan mà còn phục vụ biểu diễn lễ hội thủy cung. Vào thế kỷ XVII, Versailles tổ chức các buổi trình diễn nhạc nước với hàng ngàn người tham gia – một biểu tượng không lời cho sự giàu có và kiểm soát của triều đình.
Di sản lịch sử và sự biến chuyển qua thời đại
Sau thời Louis XIV, Versailles tiếp tục được các đời vua sau như Louis XV và Louis XVI sử dụng làm cung điện chính, đồng thời mở rộng thêm nhà hát và khu Petit Trianon – nơi nghỉ dưỡng riêng tư. Tuy nhiên, sau Cách mạng Pháp, công trình mất đi vai trò chính trị và nhiều tài sản bị thất tán hoặc chuyển giao cho Bảo tàng Louvre.
Dưới triều Louis-Philippe I, Versailles được chuyển đổi thành “Bảo tàng Lịch sử Pháp” – nơi lưu giữ hàng nghìn bức tranh và hiện vật phản ánh lịch sử dân tộc. Cung điện cũng là nơi diễn ra hai sự kiện mang tính bước ngoặt: tuyên bố thành lập Đế quốc Đức năm 1871 và ký Hòa ước Versailles năm 1919 – chính thức chấm dứt Thế chiến thứ nhất.
Những con số ấn tượng về Versailles
- Diện tích toàn khu: hơn 8.150.000 m²
- Số lượng phòng trong cung điện: hơn 700
- Phòng Gương: dài 73m với 17 gương lớn đối diện 17 cửa sổ
- Hệ thống vòi phun: hơn 600 chiếc
- Kênh đào Grand Canal: chứa 500.000 m³ nước
- Khách tham quan hàng năm: hơn 10 triệu lượt, trong đó 70% là khách quốc tế
Từ biểu tượng hoàng gia đến biểu tượng toàn cầu
Ngày nay, Versailles vừa là di sản thế giới được UNESCO công nhận, vừa là biểu tượng của Pháp về một thời kỳ rực rỡ của nền quân chủ tuyệt đối. Với vẻ đẹp tráng lệ vượt thời gian, Versailles đại diện cho sự giao thoa giữa quyền lực, nghệ thuật và lịch sử – một minh chứng sống động cho khả năng của con người trong việc tạo dựng những kiệt tác vượt thời đại.
Có thể thấy, những biểu tượng kiến trúc Pháp là nhân chứng sống cho những biến chuyển vĩ đại của lịch sử và thẩm mỹ nhân loại. Nếu bạn khao khát hiểu sâu hơn về tinh thần Pháp, hãy bắt đầu từ những công trình biết kể chuyện này. Đừng quên theo dõi Kientruc.vn để khám phá thêm những hành trình kiến trúc truyền cảm hứng khác!
