Kiến trúc Brutalist, với những khối bê tông thô ráp, đơn giản nhưng đầy ấn tượng, từ lâu đã trở thành biểu tượng của sự cứng rắn và kiên định trong thiết kế đô thị. Nó không tìm cách che giấu sự thô sơ, mà thay vào đó tôn vinh vẻ đẹp trong sự mộc mạc và mạnh mẽ. Bộ phim The Brutalist đã khéo léo tái hiện lại thế giới của những công trình Brutalist, không chỉ qua hình khối bê tông mà còn qua những câu chuyện chứa đựng trong từng góc cạnh của nó. Một tác phẩm điện ảnh táo bạo, đưa người xem vào một hành trình chiêm nghiệm về sự khắc nghiệt và vẻ đẹp kỳ lạ của kiến trúc Brutalist trong bối cảnh hiện đại.
“The Brutalist” – Kiến trúc Thô mộc và bi kịch của Chủ nghĩa Hiện đại
Nguồn gốc của Brutalism và sự hiểu lầm phổ biến
Brutalism, hay còn gọi là chủ nghĩa thô mộc, có nguồn gốc từ cụm từ “Béton Brut” trong tiếng Pháp, mang nghĩa “bê tông thô”. Khái niệm này lần đầu tiên được sử dụng bởi Le Corbusier, nhưng chỉ đến giai đoạn hậu Thế chiến II, phong cách này mới thực sự phát triển mạnh mẽ tại Anh. Điểm đặc trưng của Brutalism là những công trình có hình khối đơn giản nhưng mạnh mẽ, sử dụng bê tông lộ thiên, cửa sổ nhỏ và các đường nét thiết kế thô ráp, mang đậm dáng vẻ kiên cố của những pháo đài.
Tuy nhiên, “Brutalist” thường bị hiểu nhầm là xuất phát từ “brutal” (tàn bạo). Trên thực tế, nó không mang ý nghĩa bạo lực, mà chỉ đơn thuần là đại diện cho một phong cách kiến trúc đề cao sự chân thực của vật liệu và kết cấu. Bộ phim “The Brutalist” đã khai thác sâu sắc tinh thần của phong cách này thông qua câu chuyện về nhân vật László Toth – một kiến trúc sư gắn liền với sự giao thoa giữa Bauhaus và Brutalism.
László Toth – Hành trình từ Bauhaus đến Brutalism
Trước khi chịu ảnh hưởng của Brutalism, László đã khẳng định tên tuổi của mình với phong cách Bauhaus – một trường phái kiến trúc hiện đại chú trọng vào sự tối giản, tính công năng và con người làm trung tâm. Điển hình như việc Bauhaus ưa chuộng cửa sổ lớn để tận dụng ánh sáng tự nhiên và cải thiện thông gió. Tuy nhiên, chiến tranh đã thay đổi mọi thứ. Những yêu cầu khắc nghiệt về vật liệu, khả năng chống chịu bom đạn và sự phát triển của điều hòa không khí đã khiến Brutalism lên ngôi vào cuối thập niên 1930 và 1940. Lối kiến trúc thô mộc này phản ánh tinh thần kiên cường của con người trong bối cảnh hậu chiến.
Thời kỳ này, László chịu tác động sâu sắc bởi những quan điểm bài xích chủ nghĩa hiện đại của Đức Quốc xã. Chúng cho rằng mái bằng – đặc trưng của Bauhaus – là biểu tượng của văn hóa phương Đông và người Do Thái, còn mái nhọn mới là đại diện của kiến trúc truyền thống Đức. Chính điều này đã thúc đẩy sự xung đột giữa chủ nghĩa hiện đại và chủ nghĩa dân tộc cực đoan, dẫn đến sự đàn áp của Đức Quốc xã đối với Bauhaus. Khi phong cách kiến trúc này bị gạt ra ngoài lề, László buộc phải tìm đến Brutalism như một sự thích nghi với thời cuộc.
Sự giằng xé giữa hai hệ tư tưởng
Sau chiến tranh, László nhận được lời mời từ Harrison Van Buren (do Guy Pearce thủ vai) để thiết kế một trung tâm cộng đồng. Đây là cơ hội để anh hiện thực hóa lý tưởng của mình, kết hợp giữa Bauhaus và Brutalism. Tuy nhiên, khi dấn thân vào dự án, László dần bị cuốn vào cuộc đấu tranh nội tâm đầy mâu thuẫn. Sự tương phản giữa nét tinh tế, nhân văn của Bauhaus và sự thô ráp, lạnh lùng của Brutalism không chỉ là một thách thức trong thiết kế mà còn phản ánh sự giằng xé trong tâm trí của chính anh.
Bộ phim không chỉ kể câu chuyện về một kiến trúc sư mà còn đặt ra câu hỏi sâu sắc về nghệ thuật và ý nghĩa của nó trong những giai đoạn lịch sử đầy biến động. László dần mất kiểm soát giữa khát vọng sáng tạo thuần túy và những tổn thương trong quá khứ. Điều này đặt ra một câu hỏi lớn: Liệu Brutalism có phải là một sự phản kháng, hay chỉ là một sự đầu hàng trước hoàn cảnh?
“The Brutalist” – Khi kiến trúc là một phép ẩn dụ cho lịch sử
Brady Corbet, đạo diễn của “The Brutalist”, đã tìm thấy cảm hứng cho bộ phim từ cuốn sách “Architecture in Uniform” của Jean-Louis Cohen. Cuốn sách này phân tích sâu sắc về vai trò của kiến trúc trong thời kỳ chiến tranh và hậu chiến, đặc biệt là quá trình tái thiết các đô thị bị tàn phá. Cả Bauhaus và Brutalism đều phản ánh tinh thần này: một bên tìm kiếm sự hài hòa và công năng, trong khi bên kia tập trung vào tính bền vững và sự chống chịu.
Bằng cách sử dụng câu chuyện của László, “The Brutalist” đã khai thác sự chuyển biến của kiến trúc trong bối cảnh chiến tranh, đồng thời đặt ra những câu hỏi triết học về nghệ thuật, về sự đánh đổi giữa cái đẹp và sự thực dụng, về vết thương lịch sử và cách con người tìm cách chữa lành nó. Bộ phim là một góc nhìn điện ảnh đầy ám ảnh về một trong những phong trào kiến trúc gây tranh cãi nhất trong lịch sử.
Đôi nét về Kiến trúc Brutalist
Kiến trúc Brutalist là một phong cách thiết kế đặc trưng cho thập kỷ 1950, thể hiện bản sắc kiến trúc hậu chiến. Phong cách này mang trong mình một thông điệp rõ ràng về tính tối giản, vật liệu thô và hình khối mạnh mẽ. Các tòa nhà Brutalist thường được làm từ bê tông, gạch lộ thiên hoặc vật liệu không xử lý, kết hợp với các yếu tố cấu trúc rõ ràng, bỏ qua các chi tiết trang trí phức tạp.
Với The Brutalist, một trong những đặc điểm nổi bật nhất là sự giản lược của thiết kế. Không như những phong cách trước đó, nơi các chi tiết trang trí được chú trọng, kiến trúc Brutalist thể hiện sự thô mộc qua các bề mặt bê tông không mạ hoặc sơn, các khối hình học vững chãi và bảng màu đơn sắc. Màu xám của bê tông là sắc màu chủ đạo, kết hợp với các yếu tố như thép, gỗ và kính tạo nên một sự đối lập mạnh mẽ nhưng đầy ấn tượng. Những công trình Brutalist thường gây ấn tượng mạnh ngay từ cái nhìn đầu tiên với vẻ bề ngoài lạnh lùng, mạnh mẽ, nhưng lại có một sự khéo léo trong việc chơi đùa với không gian và ánh sáng.
Phong trào kiến trúc Brutalist xuất hiện như một phản ứng đối với sự thịnh hành của các kiến trúc quá cầu kỳ, trang trí phức tạp của những năm 1940. Thuật ngữ “Brutalist” được đặt ra bởi hai kiến trúc sư người Anh Alison và Peter Smithson, những người đầu tiên đưa ra khái niệm này trong các thiết kế của họ, lấy cảm hứng từ cụm từ tiếng Pháp “béton brut” (bê tông thô). Ngoài ra, phong cách này còn chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ các tên tuổi lớn trong ngành kiến trúc hiện đại như Le Corbusier và Mies van der Rohe. Kiến trúc Brutalist, vốn gắn liền với những công trình công cộng và nhà ở xã hội, nhanh chóng phát triển và lan rộng ra các quốc gia khác, đặc biệt là các nước Đông Âu và các quốc gia xã hội chủ nghĩa, nơi phong cách này được ưa chuộng vì tính chất “đồng đều” và “công bằng” của nó.
Các công trình Brutalist nổi bật thường thấy trong những dự án công cộng, bao gồm các tòa nhà của chính phủ, thư viện, trường học, và tòa án. Những công trình này thể hiện sự chắc chắn, công năng và tính bền vững, phản ánh các nguyên lý xã hội chủ nghĩa của thời kỳ đó. Ở một số quốc gia, kiến trúc Brutalist còn trở thành biểu tượng của sự đổi mới và quyền lực nhà nước. Tuy nhiên, sự lạnh lùng và “khó gần” của các tòa nhà này cũng khiến chúng trở thành đối tượng tranh cãi lớn trong xã hội. Một số người cho rằng phong cách này phản ánh sự “tàn bạo” và thiếu sự kết nối với con người, trong khi những người khác lại nhìn nhận nó như một tuyên ngôn mạnh mẽ về tính tối giản và sự công bằng.
Dù vậy, không thể phủ nhận rằng kiến trúc Brutalist đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lịch sử thiết kế. Mặc dù phong trào này đã giảm dần sức ảnh hưởng vào cuối những năm 1970, nhưng nó vẫn có một nhóm người ủng hộ và bảo vệ. Một số công trình Brutalist, như tòa nhà Trung tâm Barbican ở London hay tòa nhà Tòa án Tối cao ở Brasilia, đã trở thành những biểu tượng được bảo tồn và tôn vinh. Các cuộc tranh luận xoay quanh sự tồn tại của phong cách này thường xuyên diễn ra, với những chiến dịch kêu gọi phá hủy các công trình Brutalist vì sự “xấu xí” của chúng, nhưng đồng thời cũng có những người kêu gọi bảo tồn để giữ gìn di sản đặc sắc của một thời đại.
Trong khi sự chia rẽ vẫn tiếp tục, không thể phủ nhận rằng phong cách The Brutalist vẫn có ảnh hưởng lâu dài đối với các nhà thiết kế hiện đại, những người vẫn tìm cách khai thác vẻ đẹp của bê tông thô và hình khối đơn giản để tạo ra những công trình vừa mạnh mẽ vừa đầy tính biểu tượng.
“The Brutalist” không chỉ đơn thuần là một tác phẩm điện ảnh, mà còn là lời mời gọi để chúng ta nhìn nhận lại kiến trúc Brutalist với một góc nhìn mới mẻ, sâu sắc. Mỗi khối bê tông, mỗi hình dáng thô ráp đều chứa đựng những câu chuyện chưa được kể. Khám phá bộ phim, bạn sẽ thấy rằng vẻ đẹp thật sự không bao giờ đơn giản, mà luôn là sự kết hợp của quá khứ, hiện tại và những gì chưa thể nhìn thấy. Hãy đón xem và để bộ phim thay đổi cách bạn nhìn nhận về không gian xung quanh.
